صنعت ساختمان همیشه یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد کشورها به‌ویژه در حال توسعه به شمار می‌آید
کمال آنلاین : صنعت ساختمان همیشه یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد کشورها به‌ویژه در حال توسعه به شمار می‌آید. این صنعت نه تنها اشتغال‌زایی گسترده‌ای دارد، بلکه با فعال کردن صنایع وابسته مانند فولاد، سیمان، حمل‌ونقل، تأسیسات، برق‌کشی، چوب و ده‌ها شغل دیگر، به عنوان یک موتور محرک اقتصادی شناخته می‌شود.
اما در ایران، یکی از بزرگ‌ترین موانعی که این صنعت در سال‌های اخیر با آن مواجه بوده، نوسانات شدید و غیرقابل پیش‌بینی در قیمت مصالح ساختمانی است. این نوسانات باعث شده‌اند که پروژه‌های ساختمانی دچار بی‌ثباتی شوند، هزینه‌های ساخت‌وساز به‌صورت ناگهانی افزایش یابد، و سرمایه‌گذاران با ریسک بالاتری روبه‌رو شوند. در نتیجه، بسیاری از پروژه‌ها یا متوقف شده‌اند، یا با هزینه‌هایی به پایان رسیده‌اند که توجیه اقتصادی نداشته‌اند.
این شرایط، فشار زیادی را بر دوش سازندگان، پیمانکاران، و حتی خریداران نهایی وارد کرده است. به‌خصوص در بخش مسکن، نوسان قیمت مصالح یکی از دلایل اصلی افزایش سرسام‌آور قیمت خانه‌ها در سال‌های اخیر بوده است؛ تا جایی که خانه‌دار شدن برای بسیاری از خانواده‌ها به یک آرزوی دوردست تبدیل شده است.
چرا قیمت مصالح ساختمانی نوسان دارد؟
. تورم ساختاری و اقتصاد کلان ناپایدار
در شرایطی که اقتصاد کشور با تورم مداوم دست‌وپنجه نرم می‌کند، قیمت مصالح ساختمانی نیز به طور طبیعی با افزایش روبه‌رو می‌شود.
. نوسانات نرخ ارز
بسیاری از مصالح یا قطعات مورد استفاده در ساخت‌وساز وارداتی‌اند یا وابسته به قیمت جهانی مواد اولیه هستند. افزایش نرخ ارز مستقیماً بر قیمت این کالاها تأثیر می‌گذارد.
. کاهش تولید داخلی و محدودیت‌های انرژی
قطع برق و گاز، کمبود مواد اولیه، و فرسودگی خطوط تولید باعث می‌شود کارخانه‌ها در بسیاری از موارد نتوانند با ظرفیت کامل فعالیت کنند؛ در نتیجه عرضه کاهش یافته و قیمت بالا می‌رود.
. دلالی و واسطه‌گری در بازار مصالح
نبود نظارت کافی و ضعف در شفافیت قیمت‌ها، زمینه را برای واسطه‌گری، احتکار و افزایش مصنوعی قیمت فراهم کرده است.
اثرات نوسانات مصالح بر صنعت ساختمان
-
افزایش شدید هزینه ساخت‌وساز
سازندگان دیگر نمی‌توانند از ابتدا هزینه پروژه را برآورد کرده و با اطمینان وارد اجرای آن شوند.
-
تاخیر یا توقف پروژه‌ها
افزایش ناگهانی قیمت مصالح باعث می‌شود پروژه‌ها متوقف یا با تأخیر طولانی اجرا شوند.
-
کاهش کیفیت ساخت
برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها، برخی سازندگان از مصالح بی‌کیفیت‌تر یا جایگزین‌های غیراستاندارد استفاده می‌کنند.
-
افزایش قیمت نهایی مسکن برای مردم
نهایتاً این افزایش هزینه‌ها به دوش خریداران منتقل می‌شود و قدرت خرید خانوارها کاهش می‌یابد.
-
کاهش رغبت سرمایه‌گذاران به ورود در بخش ساخت‌وساز
راهکارهای پیشنهادی برای مدیریت این بحران
. نظارت مستمر و شفاف‌سازی بازار مصالح
ایجاد سامانه‌های قیمت‌گذاری آنلاین و جلوگیری از فعالیت دلال‌ها می‌تواند شفافیت بازار را افزایش دهد.
. افزایش حمایت از تولیدکنندگان داخلی
تأمین انرژی، مواد اولیه، و تسهیلات مناسب به کارخانه‌های مصالح باعث ثبات قیمت می‌شود.
. تنظیم قراردادهای ساختمانی با درنظر گرفتن نوسانات قیمت
استفاده از شاخص تعدیل قیمت مصالح در قراردادها از ضرر سازندگان جلوگیری می‌کند.
تسهیل واردات از کشورهای همسایه در شرایط بحرانی
بازار رقابتی جلوی انحصار و افزایش غیرمنطقی قیمت را می‌گیرد.
سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین ساخت
استفاده از روش‌های مدرن ساخت مانند سازه‌های پیش‌ساخته یا چاپ سه‌بعدی می‌تواند اتکا به مصالح سنتی را کاهش دهد.
جمع‌بندی
نوسانات مصالح ساختمانی، چالشی نیست که فقط سازندگان را تحت فشار قرار دهد؛ این بحران تأثیر مستقیمی بر وضعیت اقتصادی مردم، بازار مسکن، اشتغال، و حتی چشم‌انداز توسعه شهری دارد. برای عبور از این بحران، دولت، نهادهای ناظر، فعالان صنعت و حتی مصرف‌کنندگان نهایی باید در کنار هم به دنبال راه‌حل‌های پایدار و اجرایی باشند. تنها در این صورت است که می‌توان امید داشت پروژه‌های ساختمانی دوباره با ثبات، سرعت و کیفیت اجرا شوند و رویای خانه‌دار شدن از دسترس خارج نشود.