جاده هراز در شاهراه صنعت گردشگری جای خود را با مدیریت نادرست به معادن متعدد داد
کمال آنلاین : هراز این روزها سرنوشت تلخی دارد، از عمارت که بعد از سی و چند سال هنوز بختش باز نشده، سد هراز که بین بودن و نبودن ها درگیر است، از کوه خواری که همین منوال طی شود فرزندانمان باید به عکس کوه قانع شوند، از جنگل ها که دیوار کوتاه تر از او نیست، یا یک طرفش را می بلعند، به بهانه توسعه و یا با سهل انگاری ها جگرش را اتش می زنند، اما این گزارش درد دیگری از هراز است، خیلی برای اینکه ردشان را بزنید به زحمت نمی افتید، از الودگی هوای هراز، سرو صداها، از نبود پوشش گیاهی گواه تراژدی دیگری بر پیشانی هراز است.
در دل کوه و یا رودخانه هراز جا خوش کرده است و چون کوه یخی، در لابه لای توسعه، با چاشنی ساخت و ساز زخم هایش را به طبیعت بی زبان می زند، البته استخراج معدن اگر اصولی و علمی گرفته شود، حسن های زیادی دارد که حتی در تولید دارو و مواد شیمیای آزمایشگاهی کاربرد خواهد داشت.
**جاده هراز در شاهراه صنعت گردشگری جای خود را با مدیریت نادرست به معادن متعدد داده است
جاده هراز در شاهراه صنعت گردشگری جای خود را با مدیریت نادرست به معادن متعدد داده است، در جایی که می توان از آن صنعت گردشگری استفاده کنیم با تعدد معادن آن را زشت کرده ایم.
برداشت بی رویه از معادن شن و ماسه را هم کنار بگذاریم استفاده از معادن رودخانه ای باعث شده نیازما به تعدد معدن کمتر احساس شود.
فعالیت معدنی پدیده جدیدی در مازندران نیست، بدون شک نیاز توسعه و رونق صنعت است اما شکافتن قلب کوه‌ها، پیشروی و بهره‌برداری از معادن استان بدون اینکه حق طبیعت ادا شود و جوانب مختلف محیط زیست رعایت شود در سالیان اخیر رواج بیشتری گرفته است.
تخلفاتی از جمله آلودگی رودخانه‌های مازندران که زمانی به زلال بودن و ماهی‌هایش معروف بود، تعرض به بستر رودخانه و تغییر مسیر، تعرض و بهره برداری از عرصه خارج از مجوز، ریزگردها و فقدان احیای طبیعت از جمله مهم‌ترین دغدغه‌هایی است که نه نیاز به کار کارشناسی دارد و نه قسم خدا و پیغمبر، در حالی که می‌توان به وضوح این آسیب‌ها را به چشم دید.
بر اساس ماده ۹ قانون ضوابط زیست محیطی فعالیت‌های معدنی، رعایت حداقل فواصل فعالیت استخراج و بهره‌برداری از مواد معدنی، نسبت به مراکز حساس به جز جاده‌ها بدون استفاده از ناریه، ۵۰۰ متر و با استفاده از ناریه مطابق طرح آتشبازی، فاصله نباید از ۸۰۰ متر کمتر باشد. این قانون در حالی است که اکثر معادن در مازندران در کنار رودخانه‌ها احداث شده و اغلب فاصله ۱۰۰ متری را نیز رعایت نکرده‌اند.
**تخلفات و بحران‌های زیست محیطی معادن شن و ماسه مازندران
برغم اینکه تخلفات و بحران‌های زیست محیطی معادن شن و ماسه مازندران نقل محافل رسانه‌های استان و حتی ملی است و اعتراض مدیران و دستگاه‌های نظارتی استان را در جلسات متعدد همراه داشته اما سوال این است که چرا انبوهی از اعتراضات و شکایات، تخریب، اطلاع رسانی و گزارش‌ها هنوز نتوانسته مشکلات معادن شن و ماسه را در استان بر طرف کند
هجوم همه جانبه سرمایه‌داران به معادن شن و ماسه شهرستان باعث شده تا تعدادی از کوه‌های منطقه در معرض محو شدن قرار بگیرند، این سئوال برای مردم همیشه مطرح است و هیچ وقت جوابی برایش ارائه نشد، اینکه مگر این کوه‌ها ارث پدری بعضی‌ها است که اینگونه با لودر و کامیون به جانش افتادند؟ یعنی در این هزاران سال که از عمر این کوه‌ها می‌گذرد، هیچکس بفکرش نرسید که آنها را نابود کند؟
**فعالیت‌های بدون نظارت معادن شن و ماسه
فعالیت‌های بدون نظارت معادن شن و ماسه در این منطقه سبب شد تا آسیب‌های جدی بر هوا، آب و خاك این منطقه وارد شود و این حقیقت غیرقابل انكار كه اثباتش با حضور درمحل كار مشكلی نیست، می‌توان در روند معدنكاوی كه منجر به از بین رفتن پوشش گیاهی و زیستگاه‌های حیوانات و پرندگان وحشی شده است را مشاهده كنیم.
عدم وجود سیستم مناسب تصفیه پساب و هدایت پساب به رودخانه، زمانی که آب از ماسه شور خارج می شود، وارد یک حوضچه می شود( مانند حوضچه پرورش ماهی) آب باید در آن بماند، شن در کف باشد، تا اب تصفیه شده وارد رودخانه شود، اما متاسفانه خروجی را انقدر پایین می آورند، همان اب از ماسه شور می اید مستقیم وارد روخانه می شود، چون حوضچه پر می شود و باید بیل مکانیکی ببرند تا هزیه پاک کردن حوضچه را انجام دهد به همین خاطر حوضچه دکور می گذارند، اب وارد شده مستقیم خارج می شود.
عدم برداشت اصولی فنی نامناسب، عدم احیای محدوده های برداشت و همچنین ایجاد گردو غبار آلود به علت عدم استفاده از سیستم ابپاشی و نم زنی است.
زمانی که کامیون از معدن حرکت میکند تا به سنگ شکن برسد، یک مسیر پونصد متری یا یک کیلومتری را طی می کند، که خاکی است، زمانی سیستم ابپاشی نباشد، حتی رفت و امد کامیون ها هم ایجاد گرد و غبار می کند، برداشت بیل مکانیکی شاید در ساعات خاصی باشد، ولی حتما باید مسیری که پای معدن با آبپاشی باشد.
گسترش محدوده معدنی خارج از موقعیت حوزه مجوز گرفته، بعنوان مثال یک معدن 2 هکتار مجوز می گیرد، اما بیشتر از آن محدوده فعالیت می کند.
**حال طبیعت مازندران به مرز بحران رسیده است.
شورای عالی معادن باید با قدرت عمل کند، بارها شده است که یک معدن بخاطر تخلفات و رعایت نکردن اصول محیط زیستی توسط دادستان و اداره محیط زیست مسدود و سه روز باز می شود، اما اگر حداقل به مدت یک سال پلمپ کنند، تاثیرگذاری بیشتری خواهد داشت.
متأسفانه حال طبیعت مازندران به واسطه معادن شن و ماسه و دیگر معادن خوب نیست و اکنون به مرز بحران رسیده است.
برداشت بی رویه، تعرض به منابع طبیعی و حریم رودخانه، آلودگی آب و هوا و همچنین فقدان احیا مهم‌ترین مشکلات معادن شن و ماسه هستند و مهم‌تر آنکه متأسفانه هیچ عزمی از سوی متولیان برای بحران‌های زیست محیطی معادن شن و ماسه وجود ندارد.
نیاز به هیچ سنجش و اندازه گیری الکترونیکی نیست و فقط کافیست تا اندکی زمان صرف کنید و با چشمان خود میزان آلودگی که از سوی معادن شن و ماسه وارد رودخانه‌های مازندران می‌شود و ابر گرد و غباری که در کوهستان‌های مازندران به صورت ۲۴ ساعته به آسمان تزریق می‌شود را از نزدیک ببینید.
همواره در مراحل صدور مجوزهای معادن شن و ماسه مازندران از ضعف‌ها و خلاء های قانونی سو استفاده شده و باید قوانینی وضع شود که بهره برداری از قانون کاهش یابد.
این موضوع که در قانون سکوت دستگاه‌های زیست محیطی در زمان صدور مجور رضایت آنان تلقی می‌شود را گویا باید بزرگ‌ترین ضربه بر محیط زیست مازندران از سوی فعالیت‌های معدنی دانست زیرا متأسفانه رد پای سوء استفاده از این ضعف قانونی در صدور بیشتر مجوز معادن دیده می‌شود که نگران کننده است.
**تخلفات معادن به مرحله دریافت مجوز خاتمه نمی‌یابد
تخلفات معادن به مرحله دریافت مجوز خاتمه نمی‌یابد و تا پایان بهره برداری از آخرین دانه شن و ماسه کوه‌های مازندران ادامه دارد. اتفاقات معادن شن و ماسه مازندران را اگر فاجعه ندانیم، نمی‌توان شرایط خوبی نیز برای آن متصور شد، زیرا قاطبه معادن شن و ماسه مازندران نه تنها به تعهدات خود از جمله احیا عمل نمی‌کنند، بلکه حتی به راحتی و در روز روشن از حد و مرز مجوزهای خود فراتر می‌روند.
شاهراه جاده هراز باید به صنعت گردشگری تبدیل شود، نه صنعت معدن؛ معادن ما اگر درست و اصولی در دو شیفت و با دستگاه ها مناسب کار کنند، باید نصف معادن جمع شود و بقیه مجوزها نیزباید باطل شود.
سودابه رضازاده کارشناس محیط زیست با اشاره به اینکه معدن یکی از مهم ترین مولفه های رشد اقتصاد در دنی به شمار می رود، گفت: ایجاد فرصت های شغلی پایدار، تربیت نیروی متخصص، ایجاد زیرساخت های حمل و نقل، توسعه شبکه های انتقال انرژی بخشی از مزایای معادن است که در کنار آسیب های معادن می تواند در اقتصاد منطقه تاثیر داشه باشد.
وی با بیان اینکه کشورمان در صدر فرسایش خاکی در دنیاست، عنوان کرد: حضور معادن در طبیعت، محل زیست بسیاری از جانوران را نابود می کند، بروز ریزگردها و سیلاب ها یکی از مضرات معادن است.
کارشناس محیط زیست ادامه داد: حضور معادن زیادی در محور هراز و بهره برداری غیر اصولی این معادن، تهدیدی برای محیط زیست منطقه محسوب می شود، که هر چند وقت شاهد تعطیلی و بازگشایی مجدد آنها هستیم.
**جدال همیشگی محیط زیست و معادن، بخاطر بی توجهی به محیط زیست است
وی اولویت امروز را تنها اقتصاد خواند و اظهار کرد: جدال همیشگی محیط زیست و معادن، بخاطر بی توجهی به محیط زیست است؛ متاسفانه فقط منافع مهم است و خسارت های وارده به محیط زیست اهمیتی ندارد.
دانشجوی دکتری محیط زیست تصریح کرد: تخریب گونه های گیاهی و جانوری، آلودگی رودخانه هراز، تخریب کوه، صدای انفجار و در محاسبات خسارت در مقابل توجیه اقتصادی به دست فراموشی سپرده می شود.
وی با تاکید ماده 50 قانون اساسی مام اقشار جامعه و دستگاهها را ملزم به حفظ عرصه های طبیعی دانست و بیان کرد: با وجود اینکه بهره برداری های میلیاردی از معدن کسب می شود، هزینه های ترمیم و بازسازی اندک است و با وجود این هزینه اندک که به خزانه واریز می شود، باز هم این مبلغ صرف امور دیگری می شود و از چرخه طبیعت باز می ماند و عملا محوطه برداشت شده به حالت اولیه باز نمی گردد.
اما در پایان سوالاتی مطرح می شود که با توجه به اینکه وجود معادن شن و ماسه و فعالیت آنها تماماً موجب ضرر به بدنه محیط زیست و دره هراز است ادامه فعالیت و مجوز دادن به آنها چه توجیهی دارد؟
**معدن داران در حال کوه خواری هستند
بر طبق صحبت های رییس محیط زیست سابق مبنی بر اینکه معدن داران در حال کوه خواری هستند و براساس مجوز خود که برداشت از واریزه های کوهی می باشد فعالیت نمی کنند و در حال کوه خواری هستند چه اقداماتی در این خصوص صورت گرفت و با توجه به تاکید مدیرکل منابع طبیعی مبنی بر اینکه دره هراز کانون ریزگرد استان مازندران خواهد بود بهتر نیست که هرچه سریع تر اقدام به پلمپ تمامی معادن شن و ماسه صورت گیرد؟ معادنی که در حال نابودی اکو سیستم طبیعت هستند.