صنعت گردشگری که امروزه به عنوان یکی از پرکاربردترین ابزارهای اقتصادی در جهان به کار می رود اما در کشور ما به جای آنکه منبع درآمدی باشد تا نگاه های اندوخته شده به طلای سیاه را به نگاه هایی از جنس موزه و جنگل و صنایع دستی معطوف کند آن را به ابزاری برای خالی کردن پس ماندهای خانگی در منابع طبیعی تبدیل کرده است که متاسفانه در مناطق شمالی کشورمان به دلیل عدم بهره برداری مناسب از این صنعت, ابنیه و مواهب طبیعی رو به تخریب و نابودی می باشند.
حال بهتر است که نگاهی هر چند گذرا به مفهوم توریسم و پدیدار شدن واژه گردشگری در ایران بیندازیم تا وارد بحث گردشگری در شهرستان آمل که به عنوان یکی از مهم ترین محورهای مواصلاتی و جاذبه های گردشگری و فرهنگی شمال کشور می باشد نگاهی بیندازیم.
مفهوم توریسم:
اصطلاح توریسم از قرن نوزدهم معمول شد که در آن زمان اشراف زادگان فرانسه می بایست برای تکمیل تحصیلات و کسب تجربه های لازم زندگی، اقدام به مسافرت نمایند. این جوانان در آن زمان توریست نامیده می شدند. بعد ها در فرانسه این اصطلاح در مورد کسانی بکار می رفت که برای سرگرمی و وقت گذرانی و گردش به فرانسه سفر می کردند. کم کم کلمه ی توریست به بعضی زبان های دیگر وارد شد و از آن کلمه توریسم بوجود آمد.
کلمه ی گردشگر فارسی می باشد که از ریشه ی عربی « سیاح » بفارسی برگردانده شده است و پس از جنگ جهانی دوم که به شمار مسافران برون مرزی که به همه ی کشورها افزوده شد و کلمه ی توریست که در واقع ریشه در فرهنگ اروپایی دارد، در زبان محاوره ی مردم دنیا رایج گردید. این لغت که در ایران و در زبان فارسی به عنوان گردشگر که از لحاظ معنی و محتوا کاملا واضح و روشن است، یاد می شود .
واژه ی توریست در سال 1963 میلادی از طرف سازمان ملل و بر اساس پیشنهاد کنفرانس بین المللی ترانسپورت و جهانگردی آن سازمان در زمان در روم به تصویب رسیده است.
موضوع جهانگردی ( توریسم ) یکی از عناصر مهم در ترکیب اقصادی و فرهنگی کشورها محسوب می شود. افزایش تعداد جهانگردان داخلی و خارجی به جهت بالا رفتن سطح زندگی و شبکه ی ارتباطی از سالی به سالی دیگر چشمگیر تر و افزون تر می گردد. انسان هایی که به صورت فردی، خانوادگی و یا بطور گروهی و دسته جمعی مدت کوتاهی اقامتگاه اصلی و دائمی خود را جهت اقامت موقت با خصوصیات و ویژگی های مصرف کننده، ترک می کنند، به نام جهانگرد یا توریسم خوانده می شوند .
حال که با مفاهیم گردشگری کمی بیشتر اشنا شدیم بهتر است نگاهی هر چند گذرا به ابنیه و صنایع دستی و گردشگری شهرستان آمل بنندازیم تا نگاه مان به شهری که پر از طلای ناب است عوض شده و کمی بیشتر به آن توجه کنیم تا بتوانیم موهبت های وجود داشته را ارج نهاده و از آنها به بهترین شکل ممکن استفاده نماییم.
این در حالی می باشد که هر ساله بر تعداد مسافرانی که در شهرستان آمل به علت وجود محور هراز در حال تردد می باشند صعودی خود را به خوبی پیش گرفته است و با نگاهی به آمار و ارقام نشان می دهد که در سال گذشته20میلیون نفر از محور هراز و شهرستان آمل عبور کرده اند و یا در جنگل های بین راهی اقامت گزیده اند می توان این امید را داشت که با ایجاد زیر ساخت های مناسب می توان بخش اعظمی از این مسافرین را جذب گردشگاه های شهرآمل کرد.
پس لازم به یاداوری حافظه تاریخی و گردشگری بعضی از مسولین دارد که بناها و اثار وجود داشته در شهرستان امل را شاید به واسطه مشغولیات کاری شان به باد فراموشی سپرده اند و این جاذبه ها به شرح زیر می باشد:
جاذبه‌های تاریخی و طبیعی
مشهد میربزرگ، ناصرالحق و میرحیدر آملی، غارهای دست‌کندة کافرکلی، قله دماوند، چشمه‌های آبگرم متعدد و...
صنایع دستی
مرواربافی، معرق چوب و سفال.
جاذبه‌های گردشگری
قله دماوند؛ به فاصله ۷۵ کیلومتر از مرکز شهر.
دره و دریاچه سدلار؛ به فاصله ۱۰۰ کیلومتر از مرکز شهر.
آبگرم لاریجان؛ به فاصله ۷۲ کیلومتر از مرکز شهر.
آبگرم شاهندشت؛ به فاصله ۶۵ کیلومتر از مرکز شهر.
آب اسک؛ به فاصله ۸۵ کیلومتر از مرکز شهر.
بلیران؛ به فاصله ۱۵ کیلومتر از مرکز شهر.
پارک میرزا کوچک خان؛ به فاصله ۲۰ کیلومتر از مرکز شهر.
پارک دهکده طلائی؛ مرکز شهر.
بقعه میربزرگ؛ آمل، سبزه‌میدان، جنب مصلی،
بقعه ناصرالحق؛ آمل، محله پایین بازار، چاکسر
بقعه میرحیدر؛ آمل، محله پایین بازار، چاکسر.
پل معلق؛ آمل، داخل شهر، جنب پل دروازه پله
پل ۱۲ چشمه؛ آمل، داخل شهر، جنب پل فلزی
امام‌زاده ابراهیم؛ آمل، قادی‌محله.
بقعه شمس‌الدین رسول؛ آمل، محله پایین بازار، چاکسر،
پارک‌های جنگلی (مناطق نمونه گردشگری)
هلوم‌سر؛ شهرداری، به فاصله ۵ کیلومتر از مرکز شهر
میرزا کوچک خان؛ منابع طبیعی، به فاصله ۲۰ کیلومتر از مرکز شهر
موزه‌ها
موزه شهدا؛ مرکز شهر.
موزه تاریخ آمل؛ مرکز شهر
اما این ها گوشه ای از جاذبه های گردشگری شهرستان آمل بود که مسافرین در ایام نوروز فقط به منابع طبیعی چون جنگل ن اکتفا می کنند و بعضی از این اماکن خود در ایام نوروز به جای انکه بر روی گردشگران درهایشان باز باشد گردشگران را با درهای بسته شان مواجه می کنند که نشان از بی توجهی به صنعت گردشگری در شهرستان آمل می باشد.
حال این صنعت که بدون توجهی در حال کمرنگ شدن می باشد نیازمند توجه به برخی از این مشکلات و تخصیص اعتبارات کافی میباشد.
شماری از موانع گردشگری در شهرستان آمل:
1-عدم سرمایه گزاری و کمبود اعتبارات عمرانی و کمبود تجهیزات و تسهیلات و ضعف امکانات می باشد.
2-ضعف امکانات حفاظت و نگه داری و اعمال سیاست های احیا در جهت حفظ منابع طبیعی و رودخانه ها و چشمه ها وتالاب ها و جلوگیری از سیاست های تخریب ابنیه و مواهب طبیعی می باشد.
3-نارسایی سیاست ها و ضعف مدیریت ها و نارسایی تشکیلات عمومی صنعت توریسم و گردشگری
4-ضعف آموزش و تبلیغات در زمینه های فرهنگ گردشگری و نبود آژانس های گردشگری
5-نبود برنامه ریزی های اصولی و ضعف تشکیلاتی و لزوم تدوین آیین نامه های یکنواخت در جهت رونق توریسم
6-نبود جاده های مناسب برای سیرو سیاحت(اکثر راه های قدیمی و برخی از نقاط خاکی) و فقدان مکان های بین راهی مناسب بهداشتی برای توریسم ها در محور هراز
7-فقدان اب آشامیدنی سالم و بهداشتی در بعضی از سکونت گاه های بین راهی
8-استفاده نامناسب از پارک ها و امکانات ملی و طبیعی و شکار غیر قانونی یا صرفا تفریحی گردشگران بدون نظارت ارگان های ذی ربط
9-افزایش قیمت چند برابری کالاهای ضروری در ایام نوروز بدون نظارت سازمان بازرسی کلا و اجناس
10-بوجود آمدن زباله ها در محیط های گردشگری و دفع ناصحیح این پس ماندها بعد از خروج گردشگران
11-آلوده شدن آب های زیر زمینی بوسیله زباله هایی که به رودخانه ها توسط گردشگران ریخته می شود که می توان از علل آن به نبود پلاستیک های زباله در کنار رودخانه ها اشاره کرد.
12-نبود پارک های آبی و سواحل مصنوعی در شهرستان آمل که می تواند عدم نبود سواحل دریایی در شهرستان آمل را برای گردشگران پر کرده و از ترک اقامت گاه های شان جلوگیری نماید.
و...
اما این ها گوشه ای از مشکلات و موانعی می باشد که در ایام نوروز صنعت توریسم شهرستان امل باید با آن دست و پنجه نرم کند و اما ما به عنوان جامعه ی خبری آمل برخود وظیفه دانستیم که تلنگری هر چند کوچک به مدیران و ارگان های ذیربط گردشگری بزنیم تا شاهد شکوفایی اقتصادی در شهر حماسه و فرهنگ باشیم و صنعت توریسم این شهرستان همان طور که در زمینه ها و فعالیت های دیگر اجتماعی و فرهنگی گوی سبقت را از دیگر شهرستان های مازندران روبوده است این بار هم شاهد آن باشیم.
نویسنده :امید رنجبر عمرانی
