شرح دعای روز چهاردهم ماه مبارک رمضان به قلم حجت الاسلام محمودی
شرح دعای روز چهاردهم ماه مبارک رمضان به قلم حجت الاسلام حسن محمودی رییس دفتر حضرت آیت الله جوادی آملی در آمل بدین شرح می باشد:
اللهمّ لا تؤاخِذْنی فیهِ بالعَثراتِ واقِلْنی فیهِ من الخَطایا والهَفَواتِ ولا تَجْعَلْنی فیه غَرَضاً للبلایا والآفاتِ بِعِزّتِكَ یا عزّ المسْلمین.
خدایا مؤاخذه نكن مرا در ایـن روز به لغزشها و درگذر از من در آن از خطاها و بیهودگیها و قرار مده مرا در آن نشانه تیر بلاها و آفات اى عزت دهنده مسلمانان.
شرح:
لزوم تداوم استغاثه به درگاه الهى و درخواست مقام مخلصين
بشر به اقتضاى بشريّت خاكى و جهل در وجودش تا به مقام مخلَصيّت نايل نگشته، دائماً در خطر حوادث لغزشهاى گناه و ظهور دادن صفات ناپسند مىباشد چرا که نفس آدمی همواره میل به سوی دنیا دارد اگر لحضه ای به خودش واگذار شود آدمی را تا قعر دنیا می کشاند و جان را در قفس خاک محبوس می کند این انسان دنیایی می گردد و از آن موطن اصلی خود دور می ماند همانند حکایت مجنون که سوار بر شتر عزم کوی لیلی کرده بود، شتر نیز بچه ای داشت که داخل طویله بود. شتر عاشق بچه خود و مجنون عاشق لیلی بود. مجنون سوار بر این شتر رهسپار منزل لیلی خود شد، اما همین که مجنون سرگرم خیالات خود می گشت و از شتر غافل می شد، شتر از این غفلت و بی خیالی مجنون استفاده نموده و به سمت طویله بر می گشت. مجددا مجنون به خود می آمد و افسار شتر را می کشید و بر می گرداند و به سمت منزل لیلی حرکت می کرد اما بعد از لحظاتی دوباره سرگرم خیالات خود می شد و از شتر غافل می گشت و شتر راه را تغییر می داد و به خاطر اینکه عاشق بچه خود بود، به سمت طویله می آمد. مدتی برهمین حال گذشت و مجنون دید اگر سوار بر این شتر باشد نمی تواند به دیدار لیلی برسد از این شتر پیاده شد و گفت:
گفت اى ناقه چو هر دو عاشقيم ما دو ضد پس همره نالايقيم
حکایت انسان همانند مجنون است که رهسپار کوی لیلی است و مَثَل شتر مَثَل نفس، خداوند متعال معشوق و محبوب حقیقی انسان و مَثَل جایی که شتر به آن جا بر می گشت مَثَل دنیا است و بچه شتر همان تعلقات دنیا می باشد. حال اگر از این نفس سرکش لحظه ای غافل شویم و او را به حال خود وا گذاریم، ما را تا قعر دنیا و عالم خاک می برد و از معبود و محبوب مان دور می کند چرا که نفس را میلی به عالم بالا نیست او شتابان به سمت خاک و خاکیان بر می گردد. پس ای برادر اگر مرکب ما در طی طریق و سلوک به سوی معبود، نفس باشد هرگز بدان مقصد اعلی نتوانیم رسید و جان همیشه گرفتار فراق و آتش هجران شده تا آنجا که: وَ لكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الْأَرْض در خاک و عالم دنیا محبوس و معذب می گردد.
در این فراز اول توجهی به نفس پیدا کردیم و به درگاه حضرت دوست عرضه می داریم که: الها، ما بسیار غافل بودیم و به سبب غفلت لغزشها و خطاهای زیادی از ما سر زده است، گناهان و غفلتها مرا از راه يافتن به قرب تو نااميد ننمود؛ زيرا می دانم تو كريمی، و صاحبان كرامت را خُلْقى كريم مى باشد، و از تقصير بندگان عاشق خواهند گذشت و به خود راه خواهند داد؛ كه: «قُلْ: يا عِبادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ! لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ؛ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً، إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ. وَ أَنِيبُوا إِلى رَبِّكُمْ، وَ أَسْلِمُوا لَهُ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ الْعَذابُ، ثُمَّ لا تُنْصَرُونَ.» (بگو: اى بندگان من، كه بر نَفْسهاى خويش تجاوز و ستم كردهايد! از رحمت خدا نوميد نشويد؛ كه خداوند همه گناهان را مى آمرزد، بدرستى كه او بسيار آمرزنده و مهربان مى باشد. و پيش از آنكه عذاب شما را دريابد و كسى نتواند شما را يارى كند، با تمام وجود به سوى پروردگارتان رجوع كرده و تسليم او باشيد.) در جايى مى گويد:
گر چه افتاد ز زلفش گِرِهى در كارم همچنان چشمْ گشاد، از كرمش مى دارم
به صد اميّد نهاديم در اين مرحله پاى اى دليل دلِ گم گشته! فرو مگذارم
و نظر به اين كه ماه مبارك رمضان، ماه بهرهمندى از معنويّات و ضيافت الهى است و آشكار شدن آثار لغزش و نادانىهای ما بندگان ممكن است سبب محروميّت از بهرهگيرى ضيافتت گردد، پس ای خالق و معبود ما بر ما ببخش و ما را به خطاها و گناهان مواخذه مفرما.
فراز دوم:
اقاله یکی از مسائل فقهی است که بسیار مستحب می باشد. اقاله آنست که اگر مشتری از فروشنده جنسی را خریده است معمولا در خرید و فروش سندی تنظیم می گردد و در سند حق فسخی هم ذکر می شود که اگر یکی از طرفین خرید و فروش پشیمان شد و بخواهد معامله را فسخ کند باید مقداری (مثلا پول) به عنوان حق فسخ بدهد. حالا اگر مثلا مشتری پشیمان شد و آمد در خانه ی فروشنده و می گوید آقای فروشنده بیا و بزرگواری کن و بدون اینکه چیزی از من به عنوان حق فسخ بگیری با من اقاله کن و جنس را از من پس بگیر و فروشنده هم قبول می کند و جنس را پس می گیرد و حق فسخ را می بخشد
در این فراز از دعا ما به خداوند عرض می کنیم که خدا یا ما در زندگیمان با تو بد معامله کردیم خطا و گناه زیاد مرتکب شدیم بیا و با ما امروز اقاله کن و همه ی خطاها و لغزشهای ما را نادیده بگر ما را ببخش انگار که اصلا گناهی مرتکب نشدیم
از آن روزی که ما را آفریدی
به غیر از معصیت چیزی ندیدی
خداوندا به حق هشت و چهارت
ز ما بگذر شتر دیدی ندیدی
لذا در این فراز از دعا عرضه داشتیم که گناهان ما را ندیده بگیر «وَ أَقِلْنِى فِيهِ مِنَ الْخَطايا وَ الْهَفَواتِ»
فراز سوم:
گناهان اثر بسیار خطرناکی در روح و جان انسان می گذارد و سبب محرومیت انسان از الطاف حضرت حق می گردد. تا گناه با انسان باشد از برکت ها و الطاف خاصه خداوند محروم می ماند و گناهان اثر خود را در زندگی و جان انسان می گذارد.
«ما مِنْ نِكْبَةِ يُصِيبُ الْعَبْدَ إِلّا بِذَنْبٍ وَ ما يَعْفُو اللَّهُ عَنْهُ أَكْثَرُ.»
هيچ مصيبتى به بنده نمىرسد، مگر به خاطر گناه و آن چه خداوند عفو مىفرمايد بيشتر است.
«ما مِنْ شَىْءٍ أَفْسَدُ لَلْقَلْبِ مِنْ خَطيئَةٍ إِنَّ الْقَلْبَ لَيُواقِعُ الْخَطيئَةَ، فَما تَزالُ بِهِ حَتّى تَغْلِبَ عَلَيْهِ، فَيَصِيرَ أَعْلاهُ أَسْفَلَهُ.»
هيچ چيز مانند خطا و گناه دل را تباه نمىكند، به راستى كه دل گناه انجام مىدهد و پيوسته چنين است تا اين كه گناه بر آن غلبه مىكند و آن را سرنگون مىكند.
در این فراز پایانی از دعای امروز از خداوند مسئلت می کنیم که ما را در معرض بلا و آفات آثار لغزشها و گناهان قرار مده. در قسمت قبل از حضرتش خواستیم که با ما اقاله کرده و گناهان و خطاهای ما را بر ما ببخشد، پاک و طاهر گردیم تا در ادامه راه بتوانیم از ماه رمضان و مقدّرات خوب ليلة القدر، بهره بگيريم «وَ لا تَجْعَلْنِى عَرَضاً لِلْبَلايا وَ الْآفاتِ.» به همين دليل است که به مقام عزّت پروردگار تمسّك نمودیم: «بِعِزَّتِكَ یا عِزَّ الْمُسَلِمينَ» زیرا تنها کسانی به مقام مخلَصيّت راه می یابند و از لغزشها و خطاها مصون و محفوظ می ماندند كه پروردگار، آنان را مقام عزّت عطا فرمايد. لذا از خداوند درخواست می کنیم: اى آن كه آنان را از امور ناهموار عالم بشريّت محفوظ داشتهاى! ما را هم از آن نگاهدار و مقام عزّتمان عطا فرما.
انشاءالله مورد لطف و کرم خداوند متعال قرار بگیریم و خداوند دنیا و آخرت ما را به دنیا و آخرت اهلبیت علیهم السلام متصل بفرماید
و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته