من گمان می‌کنم که موسیقی در آمل بسیار پیشرفت کرده است و با توجه به اینکه تعدد آموزشگاه داریم و افراد تحصیل کرده و با تجربه تقسیم شده اند، حس رقابت سبب شد که شرایط موسیقی شهر بسیار خوب گردد.
شاید بتوان ساز گیتار را یکی از پرطرفدارترین سازهای دنیا دانست. سازی جذاب برای همه ی نسلها که در کشور خودمان و در هر آموزشگاهی، بیشترین هنرجو و بالطبع بیشترین مدرس را به خود اختصاص داده است.
فرزاد زاهدی; جوان بااخلاق و نجیب آملی، مدرس گیتار و مدیر آموزشگاه موسیقی آوا، لیسانس مدیریت و عضو انجمن موسیقی شهرستان آمل می باشد.
وی گیتار کلاسیک را نزد استادانی چون علیرضا تفقدی، فرزاد دانشمند و کیوان میرهادی فرا گرفت و به تحصیل در کنسرواتوار تهران در رشته ی نوازندگی پرداخت.
به بهانه ی کنسرت کوارتت گیتار آمل، با وی به گفتگو نشستم:
- لطفا راجع به کنسرت پیش رو صحبت کنید.
از اواخر سال ۹۵ با دوستانی که گیتار کلاسیک کار می کردند، گروهی تشکیل دادیم با انگیزه ای متفاوت!
غالباً گروه‌هایی که در این راستا فعالیت می کنند، کارهای کلاسیک نوشته شده از قبل را اجرا می کنند; ولی ما سعی کردیم وسعت دیدمان را بیشتر کنیم و خودمان را محدود به کارهای دوره ی کلاسیک و رمانتیک یا معاصر نکنیم.
ما از موسیقی کشورهای مختلف از جمله کشور خودمان استفاده کردیم و کارهای ایرانی مثل "بیداد" و "چکاد" آقای مشکاتیان را برای گیتار تنظیم کردیم.
- تنظیم کارهای ایرانی برای گیتار می تواند بسیار جذاب باشد! با ربع پرده های موسیقی ایرانی چه کردید؟! ما در بیداد که در همایون است و یا در چکاد که در دستگاه چهارگاه می باشد ربع پرده داریم. چه انتخابی در نت ها کردید که اصالت کار حفظ شود؟
در ابتدا مشکلات زیادی داشتیم خصوصاً همان ربع پرده هایی که در موسیقی ایرانی وجود دارد. ولی با مرور زمان توانستیم آن را در ارکستر خود حل کنیم.
- در حقیقت شما ربع پرده ها را حذف کردید و از نیم پرده استفاده می کنید؟
بله از نیم پرده استفاده می کنیم، ولی به اصل کار خدشه ای وارد نکردیم. یعنی سعی کردیم فواصل را طوری در نظر بگیریم و چیدمان کنیم که به کار ضربه ای نخورد. ما به جای ربع پرده از بمل استفاده می کنیم، مثلا در بیداد نت می را بمل می کنیم و با نوسانی که روی سیم ایجاد می کنیم صدای آن به سری و کرن نزدیک می شود.
- یعنی از ویبراسیون برای رسیدن به ربع پرده استفاده می کنید؟
بله ولی تنظیم کار بسیار مهم بود و ما با آزمون و خطا به آن رسیدیم و تکه تکه کار را مثل یک پازل به هم وصل کردیم. مثلاً تنظیم قطعه ی بیداد نزدیک به سه ماه طول کشید و به عهده ی آقای اسلامی زاده بود. گرچه در حقیقت کار به صورت گروهی انجام شد. در چکاد هم چنین اتفاقی افتاد، البته در آن کار از نی و کمانچه و تار و سنتور استفاده می شود که با ریزهایی که می نواختند ما و گیتار ما را دچار چالش کردند که مجبور بودیم از آنها بگذریم! البته اهالی موسیقی ایرانی باید کار را گوش دهند و نظر بدهند که چقدر توانستیم موفق باشیم و به اصل کار نزدیک شویم; یعنی کوارتت گیتار چقدر توانسته موسیقی ایرانی را درست اجرا کنند!
- فکر می‌کنم مهمترین شاخصه ی کوارتت گیتار آمل می‌تواند همین باشد که شما موسیقی ایرانی را در پرده های گیتار گنجاندید و اجرا می کنید!
بله یکی از دغدغه های من همین بوده است. من در سال ۸۵ وقتی گروه کاسپین را تشکیل دادم نیز چنین دغدغه ای داشتم. در آن زمان هم بعضی از موسیقی های فولک مثل "ربابه جان" و "رشید خان" و غیره را تنظیم مجدد کردیم و برای کوارتت گیتار نوشتیم و در شهرهای مختلف آنها را اجرا کردیم.
ما حتی در استفاده از موسیقی کشورهای مختلف به موسیقی جز رسیدیم که گنجاندن ارکستر جز در چهار گیتار، کاری چالش برانگیز و سخت بود که البته با آزمون و خطاهای بسیار به انجام رسید.
- آیا تا به امروز بر روی گیتار ربع پرده بسته شده است؟
ما در تنظیم کارهای فولک تا آنجا پیش رفتیم که روی گیتار ربع پرده ببندیم، ولی به نتیجه ی درستی نرسیدیم; چون الگویی نداشتیم و گروهی نبود که چنین کاری کرده باشد. البته گروه‌های بودند که کارهای ایرانی را هم با گیتار زدند، ولی آنها هم آثار را بدون ربع پرده اجرا کردند.
فقط خانم افشار بودند که بر روی گیتاری که یک سازنده ی ترک برای ایشان ساختند، ربع پرده بستند و ساز ایشان قابلیت استفاده از کرن و سری را دارد.
ولی دانش این کار را همان سازنده ی ترک داشت و ما نداریم و تا به حال انجام نشده است. ساختن ساز بسیار مهم است، چون اگر میلیمتری پرده جابجا شود، صدای دقیق نخواهد داشت. ما قبلاً با چوب کبریت یا میله و غیره، ربع پرده را روی گیتار تست کردیم و صدای آن بسیار به عود شبیه می‌شود.
مرعشی خبرنگار, [۱۷.۱۱.۱۷ ۱۶:۰۷]
- لطفا اعضای گروه و کارهای اجرایی در کنسرت را معرفی کنید.
دوستان هنرمندی که افتخار همکاری و همراهی در گروه را با ایشان دارم; محسن رضایی، فرهاد اسلامی زاده و بیژن اقدسی هستند.
هشت کار گروهی و چهار کار سلو داریم که هم در آن موسیقی ایرانی وجود دارد و هم موسیقی کلاسیک. یکی از سلوهایی که میزنم بسیار به چهارگاه ایرانی نزدیک است و تم عربی دارد که نام آن "جودی" است و ساخته ی لوئیس ماراویلا است که اهل جنوب اسپانیا و منطقه ی اندلس می باشد. گرچه در جاهایی از تکنیک های فلامنکو استفاده می شود، ولی تنظیم کاملا برای گیتار کلاسیک می باشد.
- آیا در کارها تلفیقی دارید که در یک اثر از موسیقی ایرانی به کلاسیک برسید یا برعکس؟!
خیر. آن یک بازسازی مجدد می‌خواهد و هنوز ایده ی ما جوان است و به مرحله ی پختگی نرسیده است. البته کارهایی در دست تنظیم و آهنگسازی داریم که در آنها از گوشه های موسیقی ایرانی هم استفاده می کنیم که آنها را در فرم های موسیقی کلاسیک می گنجانیم، ولی هنوز نیاز به کار دارد. خوشبختانه در گروه، ایده هایی یکسان داریم، اما نوع برخورد با ایده ها و تبادل نظر مختلف ما سبب می‌شود که روند کار خوب و مثبت باشد.
- مطمئناً کنسرتی دیدنی و شنیدنی خواهید داشت، اما بی‌گمان بخش کار ایرانی می‌تواند بسیار جذاب باشد. اجرای چنین کنسرتهایی بر بار علمی علاقه مندان موسیقی نیز می افزاید...
بله، ولی متاسفانه در مازندران و حتی در ایران، گروهی که خواننده ندارد خیلی باید دست به عصا حرکت کند، چرا که موسیقی ایرانی خواننده محور است. من قبلا هم اجراهایی اینگونه داشتم، اما هنوز وقتی که برای مجوز به اداره ی کل می روم، دنبال شعر کار و خواننده هستند و هنوز هم تمام و کمال چنین اجرا هایی تعریف شده نیست! گرچه نسبت به ۱۵ سال گذشته بسیار بهتر شده است.
- نظر شما راجع به وضعیت موسیقی و خصوصا نوازندگی گیتار در آمل چیست؟
من گمان می‌کنم که موسیقی در آمل بسیار پیشرفت کرده است و با توجه به اینکه تعدد آموزشگاه داریم و افراد تحصیل کرده و با تجربه تقسیم شده اند، حس رقابت سبب شد که شرایط موسیقی شهر بسیار خوب گردد.
۱۵ سال قبل کسی که گیتار کلاسیک کار می کرد، نوع کارش برای مردم شناخته شده نبود و تصویری از گیتار کلاسیک وجود نداشت. اما امروز ما تحصیل کرده ی گیتار کلاسیک داریم و مرتب جشنواره های تخصصی گیتار کلاسیک برگزار می شود و این بسیار خوب است.
- ناگفته ای اگر دارید، می شنویم...
در نهایت باید عرض کنم من و دوستانم در گروه اعتقاد داریم این کار خوب صدا می دهد و امیدوارم که مخاطبین کنسرت ما هم همین گونه بشنوند. سخنی که از دل برآید لاجرم بر دل نشیند و ما واقعا با دل و جان کار کردیم.
و از شما تشکر می کنم از اینکه فرصت خود را در اختیار ما قرار دادید.
- بنده هم از شما سپاسگزارم و آرزوی اجراهایی بسیار خوب دارم.
گفتگو ازسید محسن مرعشی مرزنگو