یادداشتی از دکترربابه لاسمی پور /سلامت آحاد هر جامعه از اصلی ترین مولفه های رفاه فردی و اجتماعی محسوب می شود ورابطه مسقیمی با توسعه هر جامعه دارد
کمال آنلاین : درحال حاضر نیمی از جمعیت جهان در شهرها سکونت دارند و روز به روز بر جمعیت آن نیز افزوده می شود. با ادامه این روند سکونت بیش از 70 درصد از جمعیت جهان در سال 2050 در شهرها دور از ذهن نیست. این رشد سریع شهرنشینی چالشهای اجتماعی ، اقتصادی ، فضایی و زیست محیطی فراوانی را برای ساکنین کره خاکی به همراه خواهد داشت. شهرها در همه کشورها درتمام جهات جغرافیایی در حال گسترش وهمزمان هم در حال بلعیدن مزارع کشاورزی و فضاهای باز در مسیر رشد خود هستند چنین رشد سریعی نه تنها با آثار زیانبار بر محیط زیست (تخریب و آلودگی زیست محیطی ،ناکافی بودن خدمات و زیر ساختها ،بافت های فرسوده شهری ،سکونت غیررسمی و...)همراه بوده ، بلکه با پیدایی تغییرات کیفی وسیع در سبک و شیوه زندگی شهری هرم اقتصادی و اجتماعی جدیدی را در شهرها به وجود آورده است. بنابراین ضرورت شناخت و تحلیل دقیق و درک ابعاد ،جنبه ها و آثار زیانبار این تحولات و تهدید ها بر سلامت انسان شهرنشین و توسعه هدفمند شهرهای موجود برای دستیابی به شهرهای سالم مهم ترین وظیفه برنامه ریزی و مدیریت شهری ازمقیاس جهانی تا محلی است. ادامه این مباحث سبب شدتا بشر به فکر چاره جویی در زمینه رفع این مسائل برآیددر نتیجه اجلاس های مختلفی حول این مباحث شکل گرفت. تا اینکه در سال 1986سازمان جهانی بهداشت از طریق شهر سالم ،فعالانه درصدد ارتقاءسلامت شهری برآمد ودر سال 1992قطعنامه ای صادر نمودکه در آن از کشورهای عضو درخواست کرد ایده شهر سالم را مورد تایید قرار دهند . براین اساس سلامت شهری به عنوان رویکرد ی نوین در ادبیات برنامه ریزی توسعه شهری با هدف بهبود کیفیت زندگی شهروندان مطرح گردید . موضوع و محور سلامت شهری به سلامت ساکنان یک فضای سازمان یافته شهری (شهر یا شهرک)که با منابع آب مشترک و شرایط زیست محیطی یکسان در کنار یکدیگر زندگی و کار می کنند مرتبط است. در این تعریف شهر بیش از یک محدوده کالبدی است که دارای جنبه های اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی ، جغرافیایی و اکولوژیک است .تنوع مولفه ها در این تعریف بیانگر تنوع عوامل و مولفه های تاثیر گذار بر سلامت شهری است .اکنون دیگر چون گذشته عوامل تهدید کننده سلامت تنها در معدودی بیماریهای واگیر یا وراثتی و یا بلایای طبیعی خلاصه نمی شود بلکه عوامل و عناصر متعد د با منشا و ماهیت متفاوت قادرند سلامت اجتماعی فیزیکی و روانی فرد و جامعه شهری را تهدید نماید . البته تمامی این عوامل دارای روابط متقابل بوده و گاهی به موازات هم و گاهی هم در خلاف جهت یکدیگر عمل می کنند.
سلامت شهری متاثر از عوامل مختلفی نظیر عناصر محیط اجتماعی ، عناصر محیط فیزیکی ، سرویس های اجتماعی و خدمات بهداشت و درمان می باشد که هرکدام از این عناصر دارای مولفه ها و زیرشاخه هایی است که در ادامه بدان پرداخته می شود:
مولفه های محیط اجتماعی سلامت آن دسته شرایطی هستند که در بستر آنها فرد به دنیا آمده ،رشد کرده ،کار و زندگی می کند و پیر می شود .مانند خانواده ،شبکه های اجتماعی ،سازمانها و نهادهای مختلف و...
محیط فیزیکی (طبیعی و مصنوع )بستر و زمینه تمامی فعالیت های شهری است .انسان برای سکونت و انجام فعالیت هایش محیط را اشغال کرده ،در آن دخل و تصرف می کند و آن را تغییر می دهد و بدین ترتیب محیط های جدید می آفریند.پیدایی شهرهای بزرگ و کلانشهرها ،تولیدات انبوه در شهرها ودر نتیجه دگرگونی عظیم محیط های شهری با اثار زیانباربر سلامت انسان شهرنشین همراه بوده و بسیاری از جنبه های زندگی شهری را از اثرات خود متاثر ساخته است .برخی عناصر محیط فیزیکی که بر سلامت شهری موثر است شامل بلایای طبیعی ،بیماریهای واگیر ،آلودگی هوا ،تولید و مصرف انرژی ،حمل و نقل و...می باشد .
در مطالعه سلامت شهری مولفه ها و عناصر تامین خدمات بهداشت و درمان و سرویس های اجتماعی هم به صورت مستقل و هم در ارتباط با محیط فیزیکی و اجتماعی شهرها بسیار اهمیت دارد از جمله دسترسی برابر همگان به بیمه های تامین اجتماعی و مراکز بهداشتی –درمانی ،کیفیت دسترسی همگان به آموزش ،مشارکت در امور و ....
نظر به اهمیت و چهارچوبی که در رابطه با سلامت شهری و محورها و مباحث آن ذکر گردید، در اینجا به عنوان جمعبندی این نوشتار چنین بیان می شود که سلامت آحاد هر جامعه از اصلی ترین مولفه های رفاه فردی و اجتماعی محسوب می شود ورابطه مسقیمی با توسعه هر جامعه دارد که بی توجهی به سلامت شهری و مولفه های آن موجب عقب ماندگی اقتصادی و کیفیت نازل زندگی و عدم رضایتمندی می گرددوپایداری توسعه رانیز بیش ازپیش تهدید خواهد نمود./ یادداشتی از دکترربابه لاسمی پور