عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: تبعیض‌های اجتماعی، داشتن هیجانات منفی مانند خشم، افسردگی، عزت نفس پایین، انزوای اجتماعی، استرس زیاد و کیفیت زندگی پایین با ابتلا به چاقی ارتباط دارد.
سید عبدالمجید بحرینیان در گفت‌وگو با خبرنگار بهداشت و درمان فارس، چاقی را یکی از عوامل مهمی برشمرد که در عصر کنونی بر سلامت روان افراد تأثیر گذاشته است.
وی اظهار داشت: 28 میلیون نفر در جهان مبتلا به چاقی هستند، همچنین 40 میلیون نفر زیر 5 سال به چاقی ابتلا دارند. با در نظر گرفتن اینکه این آمار مربوط به 2012 است می‌توان گفت این رقم در حال حاضر نیز افزایش یافته است.
وی افزود: میزان چاقی در 1980 تا 2012، دو برابر شده است، همچنین شیوع چاقی در ایران 3.6 درصد است.
این روانشناس بالینی گفت: چاقی بر اساس شاخص توده بندی یا BMI در نظر گرفته می‌شود. چنانچه این شاخص زیر 20 باشد فرد کم‌وزن، اگر تا 24.99 باشد نرمال، اگر بین 25 تا 29.99 باشد فرد اضافه وزن دارد و چنانچه از 34.99 بیشتر باشد فرد در چاقی مرحله یک، دو یا سه قرار می گیرد که خطرناک و بیمارگونه است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: در این میان عده‌ای مبتلا به چاقی نیستند اما اضافه وزن دارند که اگر این تعداد را نیز به مبتلایان به چاقی اضافه کنیم درصد قابل توجهی از جمعیت را به خود اختصاص می‌دهند.
این متخصص حوزه بهداشت روان با بیان عوامل مختلف در ابتلا به چاقی گفت: تحقیقات نشان می‌دهد انواع بیماری‌ها مانند دیابت نوع 2، افزایش کلسترول و سرطان رحم با چاقی ارتباط دارد بنابراین برای کاهش این بیماری‌ها باید سعی کنیم تا به چاقی مبتلا نشویم همچنین بررسی میزان مرگ و میر زودرس در رابطه با چاقی نشان می‌دهد سالانه 112 هزار تا 365 هزار نفر در دنیا به علت چاقی جان خود را از دست می‌دهند.
وی با تأکید بر عوامل روانشناختی در بروز چاقی اظهار داشت: تبعیض‌های اجتماعی، داشتن هیجانات منفی مانند خشم، افسردگی، عزت نفس پایین، انزوای اجتماعی، استرس زیاد و کیفیت زندگی پایین با چاقی ارتباط دارد.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: هر قدر افراد استرس بیشتری داشته باشند و به عبارت دیگر کسانی که زندگی سالم و توأم با آرامش ندارند به سمت لذتی می‌روند که از طریق غذا کسب می‌شود، در واقع این افراد لذت روانی را از طریق خوردن به دست می‌آورند.
وی ادامه داد: استرس نیز موجب ضربه‌پذیری افراد به رفتار پرخوری می‌شود و این عامل موجب تحریک هورمون‌هایی می‌شود که تحریک اشتها و اشتیاق به خوردن را در پی دارد.
وی افزود: آموزش راهکارهایی برای مدیریت استرس و رو نیاوردن به پرخوری موجب می‌شود تا این رفتار کاهش یابد، همچنین استرس مزمن و حل نشده موجب می‌شود تا فرد میل زیادی به خوردن غذا داشته باشد.
بحرینیان ادامه داد: فشار روانی در همه افراد وجود دارد، اما برخی قادر به مدیریت آن هستند و برخی دیگر نیز از عهده کنترل آن بر نمی‌آیند. وقتی فردی استرس دارد تلاش می‌کند تا راهکار جدیدی در زندگی‌اش به وجود آورد که یکی از آسان‌ترین و لذت‌بخش‌ترین راهها خوردن است.
وی تأکید کرد: هر انسانی هیجان‌های مخربی در کنار ویژگی‌های شخصیتی خود دارد که در برهه‌های دشوار زندگی آن را تجربه می‌کند وقتی فرد در این هیجانات منفی غرق شود به طور طبیعی و به صورت غیرارادی به سمت غذا کشیده می‌شود که نتیجه آن چاقی است.
این متخصص حوزه بهداشت روان گفت: بر اساس شواهد پژوهشی علم تغذیه، خوردن غذا در ترکیب شیمیایی مغز و همچنین بر خُلق مؤثر است، خوردن بعضی غذاها مانند شیرینی‌ها آرامش‌دهنده و البته خطرناک است، غذا مانند مواد مخدر عمل می‌کند همان طور که مواد مخدر آرامش کوتاه‌مدت ایجاد و فرد را وابسته می‌کند، شیرینی و شکلات سوخت‌وساز بدن را سریعتر می‌کند و فرد با مصرف آنها گرسنه‌تر می‌شود.
در این حالت سوخت‌وساز بدن شدیدتر شده و انسولین بیشتری ترشح می‌شود. این مسئله در مورد قندهای مرکب، مانند میوه‌ها دیرتر بوده در نتیجه با مصرف قندهای طبیعی مدت زمان بیشتری را می‌توانیم دوام بیاوریم.
این روانشناس بالینی گفت: بهتر است راهکار تنظیم هیجان به افراد آموزش داده شود، یکی از این راهکارها روش حل مسئله است که باید آن را بیاموزیم همه انسانها با مشکلات فردی و اجتماعی روبه‌رو خواهند شد اما فرد سالم کسی است که بتواند مشکل خود را با روش حل مسئله برطرف کند در این صورت فرد دنبال لذت‌های کاذب و پرخوری نمی‌رود.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: استرس هر چه بیشتر باشد نیاز فرد به مواد غذایی با ارزش افزوده پایین و کالری بالا مانند غذاهای آماده بیشتر است و این امر موجب ابتلا به چاقی می‌شود.
وی افزود: سالانه هزینه هنگفتی از سرمایه‌های اجتماعی صرف چاقی و بیماری‌های ناشی از آن می‌شود.
این روانشناس بالینی با تأکید بر اهمیت پیشگیری در مسائل روانی، گفت: یکی از اقدامات مهم درباره ابتلا به چاقی پیشگیری از آن است، تغییر سبک زندگی با مصرف غذاهای تازه و سالم و ورزش می‌تواند فرد را در وضعیت جسمی سالم قرار دهد. جایگزین کردن میوه و سبزیجات تازه نسبت به غذاهای پرحجم می‌تواند در کاهش ابتلا به چاقی مؤثر باشد، از طرفی مصرف پایین قند و نمک عامل مؤثری در تناسب اندام و سلامت است.
این متخصص حوزه بهداشت روان با توصیه به آموزش و پرورش برای استفاده از غذاهای سالم در مدارس کشور، گفت: می‌توان غذاهای سالم را به عنوان پاداش و تقویت مثبت برای دانش‌آموزان در نظر گرفت، همچنین افرادی که در طول هفته از غذاهای تازه و سالم استفاده می‌کنند در پایان آن مورد تشویق مسئولان مدرسه قرار گرفته تا انگیزه سایر دانش‌آموزان نیز بیشتر شود. توزیع غذاهای مقوی مانند آش رشته و سوپ نیز می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش مصرف غذاهایی با ارزش کم داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه در طرح تحول سلامت بحث پیشگیری نیز وجود دارد و یکی از رفتارهای پیشگیرانه مؤثر می‌تواند در زمینه ابتلا به چاقی باشد به نظر می‌رسد با آموزش پیشگیری می‌توان میلیاردها تومان صرفه‌جویی کنیم.