عادی‌سازی کرونا باعث شد که مردم پروتکل‌های بهداشتی را به صورت حداقلی رعایت کنند و با توجه به اینکه نسبت به کرونا حساسیت اجتماعی وجود نداشت، آنقدر کمرنگ شد که مردم نسبت به این موضوع بی‌تفاوت شدند.
آوای کمال / عادی‌سازی کرونا باعث شد که مردم پروتکل‌های بهداشتی را به صورت حداقلی رعایت کنند و با توجه به اینکه نسبت به کرونا حساسیت اجتماعی وجود نداشت، آنقدر کمرنگ شد که مردم نسبت به این موضوع بی‌تفاوت شدند.
هبه مسئولیت اجتماعی هم می‌توان به عنوان پدیده فردی و هم پدیده اجتماعی نگاه کرد. باید بررسی کنیم که چه اتفاقی در جامعه افتاده است که امروز چنین عکس‌العملی در جامعه می‌بینیم. افراد می‌دانند که عدم رعایت بهداشت می‌تواند چه عواقبی در پی داشته باشد اما به نظر می‌آید درکی از این موضوع ندارند. در جامعه‌شناسی برای بررسی علل این مسائل حتما باید بازگشتی به گذشته داشته باشیم؛ باید ببینیم چه اتفاقی در جامعه رخ داده است که امروز بسیاری از مردم در کل کشور توصیه‌های بهداشتی را جدی نمی‌گیرند و گاها شاهد هستیم که مراسم عروسی، ختم و مهمانی برگزار می‌شود. همه این مسائل تنها مختص یک استان و یک شهر نیست، بلکه محصول فرهنگ یک جامعه است.
یکی از کشورهای موفق در کنترل اپیدمی تاکنون ژاپن بوده است، دلیل اصلی موفقیت این کشور در مدیریت کرونا، مسئولیت‌پذیری مردم است که ناگهان محقق نمی‌شود. در جامعه‌ای مانند ژاپن آموزش‌هایی داده شده و هویت اجتماعی شکل گرفته است. برای محقق شدن این هدف، باید "هویت اجتماعی" وجود داشته باشد، درحالی‌که ما اینگونه نیستیم، متاسفانه در کشور، ما هویت‌های قطعه قطعه شده داریم و هیچ وقت نتوانستیم تحت یک مفهوم کلان هویتی "ایرانی بودن" قرار گیریم.
در جامعه شکاف‌های هویتی وجود دارد که می‌تواند در سطح کلان، شکاف هویتی، دینی، فردی و یا محله‌ای باشد. علل شکل نگرفتن هویت اجتماعی چند مورد است که یکی از آن نابرابری اجتماعی است که در زمان شیوع کرونا خود را بیشتر نشان داد. ما همیشه تاکید کردیم که سرمایه اجتماعی مساله مهمی است و یکی از بُعدهای اصلی آن اعتماد اجتماعی است. در بحث کرونا از یک سمت یک دولت نیازمند این است که مردم جامعه آگاه شوند؛ اما چون سرمایه اجتماعی ضعیف است، تمام تلاش‌هایی که سیستم رسمی یک کشور انجام می‌دهد نه تنها بازخورد مثبتی ندارد بلکه ممکن است منفی هم باشد.
سازمان بهداشت جهانی اخیرا اعلام کرده است که استفاده از ماسک تاثیر بسیاری در پیشگیری از انتقال کرونا دارد، اما این توصیه زمانی عملی می‌شود که احساس مسئولیت اجتماعی در جامعه وجود داشته باشد، مسئولیت اجتماعی نیز زمانی وجود می‌آید که "هویت" وجود داشته باشد که متاسفانه جامعه ما از این نظر دچار فقر شده است.
اطلاع رسانی سیستم بهداشت کشور ما تا مدتی پیش تنها مبتنی بر اعداد مبتلایان، بهبودیافتگان و مرگ‌ومیر بود در نتیجه تعامل میان مردم و شبکه بهداشت بر مبنای عدد صورت گرفت. به مرور زمان نیز عادی‌سازی در جامعه رخ داد؛ عادی سازی کرونا باعث شد که مردم پروتکل‌های بهداشتی را به صورت حداقلی رعایت کنند و با توجه به اینکه نسبت به کرونا حساسیت اجتماعی وجود نداشت، آنقدر کمرنگ شد که مردم نسبت به این موضوع بی‌تفاوت شدند. در نتیجه شاهد این هستیم که برخی از مردم به مهمانی می‌روند و مانند گذشته توصیه‌های بهداشتی را چندان جدی نمی‌گیرند.
نگاه شبکه سلامت ما مبتنی بر نوعی پزشک سالاری است و مبتنی بر توانمندسازی جامعه نیست. در حوزه سلامت جهانی تاکید اصلی بر بهداشت، توانمندسازی و آگاه سازی افراد جامعه است. سیستم سلامت کشور باید بر توانمندی در زمینه پیشگیری تمرکز کند و نه بر درمان، یعنی فرهنگ بهداشت پیشگیرانه به جای نظام درمانگر نهادینه شود.
در حوزه آموزش و پرورش باید حتما سعی کنیم نظام آموزشی را مبتنی بر خلاقیت کنیم که با برنامه‌ریزی صحیح امکانپذیر است؛ به عنوان مثال در کشور فنلاند درِ اتاق مهد کودک‌ها را به گونه‌ای طراحی می‌کنند که به سختی باز شوند تا کودکان بیاموزند برای انجام کاری به یکدیگر کمک کنند.
باید در برنامه‌های آموزشی مدارس بازبینی شود، آموزش مبتنی بر نمره نباشد تا هویت اجتماعی شکل گیرد. در حوزه اقتصاد نیز باید سعی شود که شکاف‌های اقتصادی که از عوامل اصلی شکل نگرفتن هویت اجتماعی است، مدیریت شوند./ماه آفرید عزیز کمالی