«ازدواج سفید»! این همان تعبیر تأمل برانگیز و سوال آمیزی است که طی سال‌های اخیر گریبان‌گیر نخبگان اجتماعی، فرهنگی، کارشناسان امور خانواده و نیز آحاد مردم ما در جامعه اسلامی ایران شده است. موضوع مهمی که نفوذ و رسوخ آن در لایه‌هایی از اجتماع ایرانی که همواره به حیا، نجابت و پاکدامنی معروف و مشهور بوده و حتی پیش از اسلام آوردن نیز نشانه‌های عفاف و حجب در آن موج می‌زده، بسیار نگران کننده و دردآور است.
این همان موضوعی است که اخیرا واکنش‌هایی را از سوی علما و بزرگان و در موردی هم بیاناتی از سوی رییس دفتر مقام معظم رهبری را در پی داشت و یادآور این نکته شده بود که «حاکم اسلامی باید با شدت با این نوع زندگی مقابله کند.» رییس دفتر مقام معظم رهبری با بیان این که دشمن با تمام قوا تلاش می‌کند تا فرهنگ و روابط خانوادگی مردم ما را منحرف کند، اظهار کرده بود، شرم‌آور است یک زن و مرد یا دختر و پسر، بدون عقد و ازدواج با هم زندگی کنند.
حجت‌الاسلام و المسلمین محمدی گلپایگانی با طرح این پرسش که ازدواج سفید یعنی چه و محصول این زندگی چه می‌شود، گفت: دیری نمی‌رسد که مردمی که این نوع زندگی را برمی‌گزینند، نسل حلالشان از بین می‌رود و حرام‌زاده می‌شوند. حاکم اسلامی باید با شدت با این نوع زندگی مقابله کند.
آری، ازدواج سفید که علیرغم عنوان مثبت و زیبایش، باطنی چرکین و درونی تیره و تاریک دارد، یکی از پدیده‌هایی است که امروزه در رسانه‌های معاند و دستگاه‌های تبلیغاتی امپراطوری رسانه‌ای دشمنان اسلام و ایران اسلامی به آن پرداخته می‌شود و طی آن روابط بی‌بند و بار و بی‌قید دختر و پسر ترویج می‌گردد. این پدیده که شکل رایجی از رابطه جنسی و همجواری انسانی در برخی از جوامع غربی است، در سال‌های اخیر در کشور ما نیز دیده شده است.
چندی پیش، رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران، عنوان کرده بود که گزارش‌هایی مبنی بر تشکیل زندگی‌های مجردی در شمال شهر تهران موجود است که در آن دختر و پسر بدون ازدواج رسمی، زیر یک سقف زندگی می‌کنند. از این رو، استقبال نسبی برخی از دختران و پسران از این‌گونه روابط و وارد شدن سبک زندگی غربی به زندگی دینی، زنگ خطری است که از مدت‌ها پیش برای همه به صدا در آمده است. در واقع این نوع روابط، سناریوی جدید دشمنان اسلام است که برای تخریب نظام خانواده در جامعه اسلامی به وجود آمده است.
ازدواج سفید چیست؟
ازدواج سفید، نوعی رابطه عاطفی و جنسی میان دختر و پسر است که آن دو بدون خواندن صیغه نکاح و ازدواج رسمی، اقدام به تشکیل زندگی مشترک می‌کنند! این نوع روابط که منشأش در غرب است، به صورت زندگی مشترک غیر رسمی، رواج دارد و موجب فاجعه اجتماعی و اخلاقی در غرب شده است؛ به طوری‌که این‌گونه روابط غیر رسمی، در نهایت توانست پایه‌ها و بنیان خانواده در غرب را تخریب کند و باعث ترویج بی‌بندوباری شد. به نحوی که بعدها از آن به عنوان «انقلاب جنسی» نام برده شد.(1) البته این شیوه از زندگی در غرب، بعدها به شکل قانونی در آمد و مانند زوج‌هایی که ازدواج رسمی و ثبت شده دارند، مشمول حقوق مشخص شده در قانون شدند.
بر اساس تحقیقات متعددی که در غرب انجام شده است، نشان می‌دهد که زندگی مشترک قبل از ازدواج، ثبات ازدواج را کم می‌کند. نکته مهم این است که آنچه در این همزیستی اتفاق می‌افتد، تاثیر زیادی بر ازدواج بعد از آن می‌گذارد؛ البته اگر منجر به ازدواج شود.
این‌گونه روابط با جنس مخالف، چه به سبک گذشته و چه به سبک امروزی آن، نه تنها بر اساس معیارهای اخلاقی و اجتماعی جامعه، جزو ناهنجاری‌های اخلاقی و اجتماعی محسوب می‌شود، بلکه بر اساس آموزه‌های دینی، مخالف با حکم صریح قرآن و روایات دینی است؛ آن چنان‌که دین، همواره جوانان را به پاکدامنی، خویشتن‌داری و ازدواج حقیقی تشویق می‌کند.
قرآن کریم در خصوص راه ارضای غریزه جنسی، فرموده است: «وَالَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ* إِلَّا عَلَی أَزْوَاجِهِمْ أوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ* فَمَنِ ابْتَغَی وَرَاء ذَلِکَ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْعَادُونَ؛ و آن‌ها که دامان خود را از آلودگی به بی‌عفتی، حفظ می‌کنند. تنها آمیزش جنسی با همسران و کنیزانشان دارند که در بهره گیری از آن‌ها ملامت نمی‌شوند و هر کس غیر این طریق را طلب کند، تجاوزگر است.»(2)
پس با توجه به این آیاتی که ذکر شد و نبود کنیز در شرایط فعلی، تنها راه برای ارضای غریزه جنسی بر اساس آموزه‌های دینی، ازدواج بوده و تحریک شهوت از هر روش دیگری غیر از ازدواج، نادرست است. حدیث معروفی است که پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرموده‌اند: «النِّکَاحُ سُنَّتِی فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی. ازدواج، سنّت من است، هر کس از سنّت من روی‌گردان شود از من نیست.»(3) منظور سنت آفرینش است. سنت میان انسان‌ها و همه اقوام و ادیان است. پس چرا فرموده‌اند سنت من است؟ شاید از این جهت باشد که اسلام، تأکید بیشتری بر این امر دارد و در ادیان دیگر، این تأکید کمتر است. اسلام اصرار دارد که پسران و دختران در همان سنینی که برای ازدواج آماده‌اند، ازدواج کنند. پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله اصرار داشتند که جوانان -چه دختران و چه پسران- زود ازدواج کنند؛ البته با میل و اختیار خودشان.
این ازدواج که در گرمی و شور و شوق جوانی است، بر خلاف برداشت و تلقی بسیاری از افراد که ازدواج در دوران جوانی را زودرس می‌دانند، البته اگر درست صورت بگیرد، ازدواج‌های بسیار ماندگار و خوبی خواهد بود و زن و شوهر در چنین خانواده‌ای کاملاً با هم صمیمی خواهند بود. در شرع آمده است که پیوند ازدواج را محکم نگاه دارید و برای آن شرایطی هم مشخص کرده است. نیکو کردن اخلاق، همکاری، گذشت، محبت، وفاداری و... از دستورات شرع بعد از ازدواج است.(4)
در نتیجه، نمی‌توان این نوع روابط را در جامعه اسلامی به رسمیت شناخت و یا حتی آن را ازدواج نام گذاشت؛ زیرا این نوع گستاخی را به هیچ عنوان نمی‌توان با انتخاب رنگ سفید، به آن نورانیت و مایه مودت و رحمت جلوه داد. چه بسا، اساسی‌ترین مشکل این‌گونه روابط، خالی بودن آن‌ها از یک نگرش تعالی و کمال‌گرا در درونشان است که باعث می‌شود افراد به مرور زمان به پوچی برسند. در واقع حذف خدا از زندگی، معنایی جز پوچی ندارد.
عوامل ترویج ازدواج سفید
در مورد دلایل یا زمینه‌های رواج این نوع روابط میان دختران و پسران در جامعه، باید گفت که علاوه بر تهاجم فرهنگی دشمنان اسلام، مجموعه‌ای از عوامل ذیل هستند:
1. تجردگرایی دختران و پسران امروزی(بر اساس آمارهای رسمی، حدود سی درصد از دختران و پسران جوان در شهرهای بزرگ در منازل مجردی زندگی می‌کنند! به همین دلیل است که دهه نود به دهه تجرد گزینی نامگذاری شده است.)
2. کمرنگ شدن و ضعف ارزش‌ها و باورهای دینی و مذهبی مردم به خصوص جوانان؛ البته توجه به این نکته مهم است که یکی از عوامل مهم ضعف ایمان و باورهای دینی افراد، کم رنگ شدن و یا از بین رفتن حیا در میان افراد به ویژه جوانان است؛ امام علی علیه‌السلام در این‌باره فرموده است: «الحَیاءُ وَ الإیمانُ، قَرناً جَمیعاً فَإذَا رُفعَ أَحدُهُما رُفعَ الآخرُ؛ حیا و ایمان قرین یکدیگرند؛ اگر یکی از میان برخاست، دیگری هم می‌رود.»(5)
3. سنت‌های غلط ازدواج(از جمله این رسوم و سنت‌های غلط و خرافی، عبارتند از بالا بردن مهریه، افزایش جهیزیه، افزایش هزینه‌های ازدواج و در کنار آن توقعات نابه‌جا و تشریفات بیش از اندازه.)
4. هزینه‌های کمرشکن اقتصادی ازدواج(تسهیل و فراهم نکردن مقدمات ازدواج از سوی دولت، تورم و بی‌کاری را هم نباید از یاد برد که نقش مهمی در موضوع ازدواج دارد که این خود باعث سوق دادن جوانان به مسیرهای ارتباطی نادرست می‌شود.)
5. تنوع‌طلبی برخی از جوانان نیز مانع از تعهد رسمی آنان برای ازدواج می‌شود.(بر اساس تحقیقاتی که به عمل آمده است، چشم چرانی، تماشای فیلم‌های تحریک کننده جنسی، مشاهده تصاویر شهوت انگیز، مشاهده فیلم‌های مبتذل، پوشش و آرایش نامناسب و تحریک کننده در جامعه و همچنین مشاهده سریال‌هایی که روابط دختر و پسری را رواج می‌دهند و قبح و زشتی آن را کاهش و کمرنگ می‌کنند، از جمله مهم‌ترین عواملی است که بر تنوع طلبی برخی از افراد جامعه به ویژه جوانان دامن زده است.)
6. قوانین و شرایط سخت و دشوار عقد موقت
7. روند رو به رشد طلاق در جامعه(بر اساس آمار سازمان ثبت احوال کشور، در سه ماهه نخست امسال، 12 هزار و 442 مورد واقعه طلاق در کل کشور به ثبت رسیده که در این میان، تهران با 2 هزار و 192 مورد طلاق، رکوردار این واقعه است؛ لذا اگر همین طور پیش رود، باید منتظر پدیده‌ای به نام «سونامی طلاق» در کشور شد.)
8. الگو گرفتن برخی از جوانان از برنامه‌های ماهواره‌ای و رسانه‌های بیگانه از جمله عوامل رشد این‌گونه روابط هستند.
سوالاتی از قبیل چرا باید خانواده تشکیل داد؟ به چه علت با ازدواج، زیر بار تعهدات آن رفت؟ سوالاتی هستند که برنامه این گونه شبکه‌های ماهواره‌ای، در افکار عمومی مطرح می‌کنند و این‌گونه پاسخ می‌دهند که نیاز به جنس مخالف وجود دارد، امّا لازم نیست که تشکیل خانواده داد! از این رو برای ارضای آن، یک زندگی بدون تعهد و مسؤلیت باید ساخت و از آن لذت برد و به واسطه طرح این مسائل، هم‌خانگی را به جای ازدواج شرعی و قانونی تبلیغ می‌کنند؛ پدیده‌ای که امروزه به شدت، این‌گونه روابط در غرب رو به افزایش است.
البته ناگفته پیداست که بی‌اعتنایی برخی جوانان به نظام خانواده و عدم مسؤلیت پذیری آنان و همچنین نبود امکانات برای ازدواج از جمله مسکن و بی‌کاری، در شکل گیری چنین روابطی بسیار تاثیر گذارتر است؛ مثلا بدیهی است جوانی که کار ندارد و نمی‌تواند ازدواج کند و دارای باورهای ضعیف دینی است، بیشتر در معرض این‌گونه روابط است.
پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز در مورد تاخیر ازدواج فرموده است: «إِذَا جَاءَکُمْ مَنْ تَرْضَوْنَ خُلُقَهُ وَ دِینَهُ فَزَوِّجُوهُ إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَکُنْ فِتْنَةٌ فِی الْأَرْضِ وَ فَسادٌ کَبِیرٌ؛ هر گاه کسی که اخلاق و دینش را می‌پسندید، برای خواستگاری نزد شما آمد، پس دختر خود را به نکاح او در آورید که اگر چنین نکنید، موجب آشوب و فساد بزرگی در زمین گردد.»(6)
دکتر امان الله قرایی مقدم، جامعه شناس و استاد دانشکده علوم اجتماعی، در مورد نامگذاری ازدواج سیاه به جای ازدواج سفید در این‌گونه روابط عنوان کرده است: «من به دلیل اینکه زندگی و آینده دختر در این نوع زندگی، تباه و سیاه می‌شود، آن را ازدواج سیاه می‌دانم؛ زیرا تا زمانی که در این رابطه دختر، زیبایی دارد ممکن است تداوم داشته باشد.»
از طرفی، از آنجایی که شکل گیری این‌گونه روابط، به جهت نیازهای عاطفی و جنسی بوده است، بعد از فروکش کردن این نیازها و همچنین نبود هیچ گونه تعهد رسمی و قانونی، این‌گونه روابط دوامی پیدا نمی‌کنند؛ پس طرفین به سهولت هر چه تمام‌تر می‌توانند رابطه خود را پایان دهند، بی آنکه اتفاق خاصی بیفتد و کسی از دیگری انتظار و توقعی داشته باشد.
امّا آیا واقعا با زیر سقف رفتن یک دختر و پسر، به تنهایی می‌توان گفت که آن دو نیاز همدیگر را به طور قطع در همه زمینه‌ها برآورده می‌کنند؟ در بسیاری از موارد، به جهت راحت طلبی فرد، وقتی یکی از طرفین، لذت خود را می‌برد، دیگر به نیازهای طرف مقابلش توجه‌ای نمی‌کند. از این رو وقتی نیاز یکی از آن دو فروکش کرد، به راحتی طرف دیگر را رها خواهد کرد.
متحمل بیشترین آسیب در این روابط
البته تبعات این‌گونه روابط، برای دختران بسیار سخت‌تر خواهد بود؛ زیرا هیچ‌گونه تعهد، ضمانت و مسؤلیتی در آن تعریف نشده است و پسران به راحتی می‌توانند رابطه خود را بر هم بزنند، بی‌آنکه ضرر و زیانی متوجه آن‌ها شود. لذا در روابط، دختران بیشترین ضربه را خواهند دید؛ زیرا فارغ از ضربه روحی که از قطع رابطه نصیب دخترخانم می‌شود، در فرهنگ جامعه ما نیز وقتی دختری با یک پسر در رابطه باشد، بعد از پایان یافتن آن رابطه، کمتر کسی برای انتخاب همسر به سراغ او می‌رود و این اتفاق ضربه سنگینی بر چنین دخترانی است.
حال آنکه، بیشترین ضرری که ممکن است متوجه پسر شود، این است که پسر برای مدتی با مشکلات روحی مواجه شود، امّا دختر زندگی‌اش را از دست می‌دهد. البته اگر بچه‌ای هم در راه باشد، در این صورت شرایط بسیار سخت‌تر خواهد شد؛ ولی معمولا در این‌گونه شرایط، بچه‌ها بیشترین آسیب را می‌بینند. در واقع، این ازدواج سیاه نه سفید، ویروس واگیرداری است که تنها باعث آلودگی پسران و نابودی شخصیت و حرمت دختران می‌شود.
هر چند برخی برای تشریع این نوع ازدواج، پیشنهاد عقد موقت را برای این روابط داده‌اند؛ بدین صورت که با خواندن صیغه عقد موقت، ازدواج مشترک میان دختر و پسر را ولو اینکه در شناسنامه‌هایشان هم ثبت نشده باشد، شرعی شود، ولی حتّی با تشریع آن نیز پیامدهایی به همراه خواهد داشت که در نهایت لطمه به ازدواج دائم خواهد زد.
راهکارهای مقابله با پدیده ازدواج سفید
راهکارهای مقابله با چنین پدیده‌ای، در قدم اول، آگاه سازی و اطلاع رسانی عمومی است؛ بدین صورت که تاثیرگذارترین و کوتاه‌ترین راه مقابله با هر ناهنجاری و رفتار غلط اخلاقی، اجتماعی، آگاه سازی و اطلاع رسانی دقیق و اقناع افکار عمومی است. دومین راه، تسهیل و آسان سازی زمینه‌ها و مقدمات ازدواج و شکل گیری خانواده و سومین آن، افزایش میزان پای‌بندی جوانان به ارزش‌ها و باورهای دینی است؛ تا در نتیجه چنین ازدواج‌های سیاهی در سطح جامعه به تدریج کاهش پیدا کند.
پی‌نوشت‌ها:
1. حق پرست، محمد، تهاجم فرهنگی و زندگی اسلامی، چاپ اول، ص 135.
2. سوره مومنون (23) ، آیات 5- 7.
3. شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، مطبعة حیدریة، نجف، ص 101.
4. مطلع عشق، محمد جواد اکبری، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ سوم، ص 76.
5. نهج الفصاحه، ص 453، ح 1429.
6. شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج 7، ص 39.
خبرگزاری رسا
عقیل مصطفوی مجد