کمال نیوز: چکیده مقاله:هدف از این مقاله تعریف ان جی او واصولا این تشکلها چرا بوجود آمده اند وچه کارکردی را دارند.وهمچنین برجسته نمودن مشکلات وموانع پیش روی آنها که و نقش ان جی اوها در جامعه چگونه است وتفاوت تشکیل این موسسات در کشورهای توسعه یافته ودر ایران وعلل الخصوص در کردستان ودر این ضمینه گفتگوی با اعضاءانجمن های فعال در کردستان داشته ایم تا مشکلات را از زبان خودشان جویا شویم وتشریح بکنند که آیا کارکرد ای انجمن ها سر نگونی حکومتهاست ویا حفظ حکومتها.چون در کشورهای جهان سوم بادیدگاه کاملا امنیتی به ان جی او ها نگاه می کنند. کلید واژه: ان جی او(NGO)،سازمان مردم نهاد،فعالیت،سازمان،مجوز مقدمه: سازمان مردم نهاد یا ان جی او که به انگلیسی NonGorenmental organization. و به اختصار NGOخوانده میشود .

سازمان مردم نهاد در کلی ترین معنایش به سازمانی اشاره می کندکه مستقیما بخشی از ساختار دولت محسوب نمی شود، اما نقش بسیار مهمی به عنوان واسطه بین فرد فرد مردم ( اتم های اجتماعی ) و قوای حاکم و حتی خود جامعه را ایفا می کند . بسیاری از سازمانهای مردم نهاد غیر انتفاعی نیز هستند . بودجه این ساز مانها از طریق کمک های مردمی و سازمانهای دولتی ، توسط خود دولت یا ترکیبی از طریق مذکور تامین می شود.

بعضی از سازمانهای مردم نهاد و نیمه مستقل کارهای دولتی را نیز انجام میدهند. و برخی از این سازمانها به سیاست علاقه ای ندارند این در حالی است که برخی از آنها به منظور تامین منافع اعضای خود خود صرفا به لابی گری در دولت می پردازند .

گزارش تهیه شده توسط سازمان ملل در سال 1995 در خصوص حکومت جهانی نشان میدهد که در آن زمان 29000 سازمان مردم نهاد بین المللی وجود داشته است و تعداد سازمانهایی مردم نهاد داخلی کشور ها حتی از این رقم بالاتر هم بوده است . حدود 2 میلیون سازمان غیره دولتی در ایالت متحده فعالیت میکنند که بیشتر آنها در 30 سال گذشته تشکیل شده است . روسیه0 400 سازمان مردم نهاد دارد . در هندوستان 2 میلیون و در کنیا قریب 240 سازمان مردم نهاد در سال تاسیس می شود و روزانه چندین مورد از این سازمانها اضافه می شود . تاریخچه : اگر چه انجمن های داوطلبانه شهروندان در سراسر تاریخ وجود داشته اند . اما سازمانهای غیر دولتی اغلب به همان منوال امروز به ویژه در سطح بین الملل دیده میشوند. در دو قرن اخیر توسعه یافته اند . یکی از اولین ساز مانهای این چنینی صلیب سرخ جهانی است که در سال 1863 تاسیس شد . به عبارت دیگر در سازمان غیره دولتی با تاسیس سازمان ملل متحد در سال 1945 که مفاد آن در ماده 71 فصل 10 منشور سازمان ملل آمده است ، به وجود آمد . فرایند جهانی سازی در قرن 20 موجب اهمیت یافتن سازمانهای مردم نهاد شد .

امکان حل خیلی از مشکلات داخل یک کشور وجود نداشت و معاهدات بین المللی و سازمانهای بین المللی از قبیل سازمان تجارت جهانی بیش از حد بر منافع موسسات مالی بزرگ متمر کز بود . در اقدامی برای متعادل کردن این روند ، سازمانهای غیر دولتی با تاکید بر مسائل بشر دوستانه کمک به توسعه و توسعه پایدار تاسیس شدند که نمونه بارز آن اجلاس اجتماعی جهان است که هر ساله در ماه ژانویه در اووس برگزار می شود و رقیب اجلاس اقتصاد جهانی محسوب می شود . و پنجمین اجلاس اجتماعی جهان در پور توآلگر برزیل برگزار شد و نمایندگان بیش از 1000 سازمان غیره دولتی در آن شرکت کردند .

اهداف : سازمانهای مردم نهاد برای رسیدن به اهداف گوناگونی فعالیت میکنند و معمولا در جهت پیشبرد اهداف سیاسی یا اجتماعی اعضا در حرکت هستند . من باب مثال بهبود و ضعیت محیط زیست ، تشویق گروهها و مردم به رعایت حقوق بشر و بالا بردن سطح رفاه اقشار محروم و آسیب پذیر و مطرح ساختن یک برنامه مشترک و دسته جمعی میتوان اشاره کرد روش ها : روش ها و شیوه های مورد استفاده سازمانهای مردم نهاد نیز با یکدیگر فرق دارند .

برخی از سازمانهای مردم نهاد عمدتا به عنوان عامل نفوذی ولابی گری فعالیت می کنند . اما برخی دیگر از آنها انجام برنامه و فعالیتها را مطمح نظر خود دارند . به عنوان مثال : سازمان مردم نهادی مثل معتادان گمنام در ایران در زمینه ترک اعتیاد فعالیت می کنند و مهارت های مورد نیاز را بدون هیچ گونه چشم داشتی مادی در اختیار شخص مریض قرار می دهند . تا بتوانند به سلامتی لازم برسند و یا سازمان عفو بین الملل که بزرگترین سازمان حقوق بشر در جهان است نمونه دیگری از سازمانهای مردم نهاد می باشد . سازمان عفو بین الملل که بزرگترین سازمان حقوق بشر درجهان است و بیش از 5/1 میلیون نفر عضو و حامی در 150 کشور و مناطق جهان را دارد . و یا انجمن بین المللی آزادی بیان که در سال 1992 تاسیس شد یکی از شبکه های جهانی متشکل از بیش از 60 سازمان غیره دولتی است که حقوق ازادی بیان را ترویج می دهند . و به دفاع از آن میپردازند. جذب و استخدام کارکنان : این طور نیست که همه مردمی که برای سازمانهای هر نهادی کار می کنند داوطلب باشند . حقوقی که اعضای نیرو های حقوق بگیر سازمانهای مردم نهاد می گیرند کمتر از حقوقی است که در سازمانهای تجارت و یا بخش خصوصی پرداخت می شود .

کارکنان سازمانهای مردم نهاد بسیار زیاد به اصول و اهداف سازمان پایبند هستند . و فعالیت اشخاص در سازمان مردم نهاد در کردستان افتخاری و بدون توقع یک ریال فعالیت می کنند و تا جایی که خود شاهد بوده ام از جیب خودشان و یا جمع آوری کمک های مردمی هم دست دراز کرده اند و مزایایی برایشان نداشته فقط تجربه کاری ، مهارت و ارتباطی که از آن برخوردار میشود بوده است . سازمانهای مردم نهاد بودجه هایی رابرایشان در نظر می گیرند که هیچ گاه کفاف فعالیت آنها نخواهد بود و بیشترین تلاش را میکنند تا با جمع آوری از افراد و شرکت های خیریه بتوانند جذب بودجه کنند و یا از طریق هدایا . گرچه سازمانهای مردم نهاد یک سازمان مستقل از دولت است اما از لحاظ مالی وابستگی شدیدی به دولت ها را دارند و این وابستگی مالی باعث شده است که دولتها به شرطی به این سازمانها کمک می کنند که از لحاظ سیاسی و ائدولوژی منافعی برایشان داشته باشد وگرنه کمکی به آنها نخواهد شد و این بزرگترین ضعف انجمن های مردم نهاداست . سازمانهای مردم نهاد در ایران : سازمان مردم نهاد اساسا با تاکید بر 3 اصل داوطلبانه ، غیر انتفاعی ، غیر سیاسی تشکیل و تاسیس می شوند .

بودجه سازمانهای مردم نهاد از راه های زیر تامین میشود . 1 ) کمک و هدایایی مردمی . 2 ) وقف و حبس . 3 ) کمک های مالی از سازمانهای غیر دولتی . 4) کمک های مالی از سازمانهای بین المللی وجوه حاصل از فعالیت های سازمان و انجام پروزه در چهار چوب اهداف و اساس نامه و آیین نامه سازمان ، حق عضویت . بدهی است هر موسسه و بنیاد غیره دولتی با توجه به نیاز اعضا خود موضوعات مشخصی را پی می گیرد . مانند : دین ، آموزش ، بهداشت ، اشتغال ، فرهنگ ، هنر ، جوانان ، کودکان ، جوانان ، سالمندان و یا موضوعات شخصی و علمی و.... تشکیل سازمان مردم نهاد به چند دلیل ممکن است شکل بگیرد : 1 ) اهداف انسان دوستانه 2 ) احساس نیاز و یا تجربه شخصی در برخورد با معضلات اجتماعی 3) دستورات و سفارشات بزرگان در حرکت های انسان دوستانه . تشکل های غیر دولتی برای ادامه فعالیت خود نیاز مند ویژگی هایی هستند که ضامن بقا و موفقیت آنهاست .

1 ) خود جوشی . 2 ) نیاز طبیعی . 3 ) اهداف مشترک اعضا – قانون مندی . 4 ) برنامه و فعالیت مدون . 5 ) مشارکت و جلب مشارکت ( عضو پذیری ) . 6 ) استقلال سابقه تشکل های مردم نهاد در ایران : مساجد ، تکایا و هیات های مذهبی و قهوه خانه ها را نهاد های غیر دولتی قدیمی می دانند و پس از آن صندوف قرض الحسنه ، خیریه ها ، انجمن های اسلامی ، اتحادیه ها ،؛ اصناف و نظام های صنفی و غیره ......... تشکل و قوانین مربوطه : آیین نامه تاسیس و فعالیت سازمانهای غیر دولتی مورخه 29/3/1384 در آخرین روزهای دولت سید محمد خاتمی بنا به پیشنهاد مورخه 8/5/1383 وزارت اطلاعات به استناد اصل 138 قانون اساسی تصویب و اجرائی شد . و عناوینی مانند جمعیت ، انجمن ، کانون ، مرکز ، گروه ، جمع ، خانه ، موسسه می توانند به جای وازه های سازمان و تشکل به کار گرفته شوند . نحوه تشکیل یک NGO : اساس نامه را تنظیم می کنیم با ذکر اهداف و مدارک اعضاء و امضا موسسین ، تحویل نهاد ذیربط می دهند ( حسب حوزه فعالی ت ) در ابتدا استعلامات را انجام می دهند و اینکه اعضا ء و هیات موسس سوء پیشینه کیفری ندارند و به این منظور به دایره آگاهی مراجعه کرده و اثر انگشت را باید در آنجا ثبت می کنی و سپس از اداره اطلاعات هم استعلام می شود و نام NGO را از اداره ثبت استعلام می کنند و بعد از استعلام و تکمیل پرونده هیات نظارت تشکیل می شود وپرونده فعالین مورد بررسی قرار میگیرد و ممکن است تشکیل این جلسات طول بکشد و حتی ممکن است برخی سوالات برای هیات نظارت هم پیش بیاید و چندین جلسه طول بکشد و اگر اشکالی داشت باید آن را اصلاح کنند وگرنه مردود میشود و عمدتا ایراداتی گرفته شود ،که جنبه سیاسی دارد و بالاخره اگر هیات نظارت قانع شد برای NGOمجوز صادر میشود و ممکن است یک سال طول بکشد تازه مجوز دو ساله می دهند که بعد ار پایان این مدت اگر اشکالی وجود نداشت امکان دارد این مدت را باز هم تمدید کنند .

البته مجوز هایی که توسط سازمان ملی جوانان صادر می شود همه به صورت یک ساله است . و این حکایت گرفتن مجوز برای فعالیت داوطلبانه بدون چشمداشت مادی و همراهست اما همگی در جهت رفع مشکلات جامعه و کم کردن وزنه سنگین بر دوش دولت است وضعیت مالی NGO ها را حتی اگر یک ریال هم از دولت نگرفته باشی باید آخرین وضعیت مالی را به نهادصادر کنند مجوز اعلام کنی و آنها باید اطلاع پیدا کنند که این کمک های مالی را از کجا دریافت کرده اید و بررسی کنند که مبادا کمک های مالی وابسته به کشورهای آمریکا و اسرائیل باشید وهمواره باید بشنوید که این NGOها در خدمت اهداف دشمن هستند و این ها جنگ نرم هستند و همواره بشنوید که اینها چه سودی دارد و گربه محض رضای خدا موش نمی گیره . تشکل ها می توانند با موضوع فعالیت و اهداف مشترک با رعایت آیین نامه مذکور به صورت شبکه در آیند و یا به عضویت سازمان های بین الملی هم در آیند وشبکه ها و حتی تشکل های فعال در راستای تحقق خواسته های مشروع اعضای خود بسته به اعتبار و صلاحیت خود آن را گسترش دهد و فعالیت و تعامل آنها با دیگر تشکل ها قابلیت های قانونی بسار زیادی را دارد . از انتشار نشریه و برگزاری تجمع و گردهمایی تاتصمیم سازی و مشارکت در تصمیم گیری های دولتی حتی اعطای طرح و لوایح به دو لت یا مجلس و حتی تقاضای اصلاح در قوانین موضوعه کشور . سابقه سازمانهای مردم نهاد در استان کردستان 1) تعداد انجمن های فعال در استان کردستان 2) حوزه فعالیت های آنان 3) مشکلات این سازمانها و راه حل هایشان داشتن نگاههای سیاسی به NGO ها از سوی مسئولان و عدم همکاری با آنها و زدن انگهای مختلف سیاسی باعث کاهش انگیزه در میان NGO ها شده. و برای صدور مجوز باید از هفت خوان گذشت. . همان طور که می دانیم یکی از شاخص های توسعه یافتگی یک جامعه میزان سرمایه گذاری اجتماعی است .

سرمایه گذاری اجتماعی که اولین بار در سال 1961 توسط فوکویاما مطرح شده و به معنای همه فعالیت های است که در راستای افزایش رفاه اقتصادی وتوسعه اجتماعی توسط بخش خصوصی ، نهادها و سازمانهای جامعه مدنی صورت می گیرد . مجوز انجمن از استانداری ، فرمانداری و یا از سازمان ملی جوانان صادرمی می شود. . البته حسب قانون بند 7 ماده 71 قانون تشکلات و وظایف شورا ها به شورا های شهر نیز اجازه تشکیل NGO را می دهند به گروهایی که حیطه فعالیتشان محدوده شهری است مجوز داده میشود اما تا کنون شورا این امر مهم را نادیده گرفته اند و البته حساسیت های مبنی بر تشکیل NGO وجود دارد که خود مانع صدور مجوز از طرف شورا هاست . این در حالی است که در کشور های توسعه یافته گذشته از آنکه سازمانهای مردم نهاد نیاز به گرفتن مجوز از هیچ نهاد و مرجعی را ندارند و صرفا فقط ثبت می شوند . و عملا این سازمانهای مردم نهاد هستند که مدیریت شهری را بر عهده می گیرند و کار داوطلبانه به حدی در میان آنها ارزش دارد که در استخدام افراد موثر است . برای مثال در اسکاتلند کسی که سابقه فعالیت داوطلبانه را در سابقه کاریش داشته باشد در اولویت استخدام قرار دارد و بر این باور هستند که کسی که حاضر است داوطلبانه برای مردم و کشورش کاری را به صورت داوطلبانه انجام دهد حس مسئولیت و تعهدش بالا است و شایسته استخدام است اما در کشور ما این امر کاملا بر عکس است کسی که درNGOهاوتشکلهای دانشجویی عضوباش و دراستخدام او امتیاز منفی به حساب می آید.

و در دموکراسی شهروندان عادی می تواند گروهای مستقل را سازمان دهند که در خدمت نیاز های کشور و جامعه ای باشد که در آن زندگی می کنند و اقدامات دولت را تکمیل و کمبود ها را جبران می کنند و حتی گاهی این اقدامات را زیر سوال می برند . اغلب به چنین سازمانهای غیر دولتی NGO گفته می شود زیرا که آنها زیر مجموعه ادارات دولتی نیستند واما در ایران بر خلاف این است سازمانهای غیر دولتی زیر نظر سازمان ملی جوانان و استانداری و فرمانداری است . ان جی او ها با آموزش و حمایت از مسائل مهم اجتماعی و در کانون توجه قرار دادن این مسائل و همچنین با نظارت ونحویه عمکرد دولت وموسسات اقتصادی خصوصی به شهروندان اجازه می دهند تا جامعه خود را بهتر از قبل کنند . ان جی او ها شهر وندانی راکه از مناطق مختلف که گرد هم می ایند را قادر می سازد تا کار کردن با یکدیگر را و هم چنین مهارت ها و روابط و اطمینانی را که مستلزم یک دولت خوب است را یاد بگیرند . و ان جی او ها می بایستی تحت کمترین کنترل سیاسی دولت عمل کنند. ان جی او ها برنامه های محلی و بین المللی تقریبا در تمامی زمینه ها که به گسترش اصول دموکراسی کمک می کنند را ایجاد کرده که این برنامه ها به شرح زیر می باشد .

حقوق بشر از طریق گسترش استاندارهای بین المللی و نظارت کردن بر اعمال و عدم سو استفاده و تجاوز کردن به حقوق دیگران ، از طریق کمک های قانونی و رایگان و با هزینه پایین با آموزش تمام به شهروندان نسبت به تمام حقوقی که دارند . و جانبداری از اصلاحات قانونی،و حضور زنان از طریق آماده کردن ایشان برای حضور در عرصه سیاسی و حمایت از آنان در برابر تعبیض ها اجتماعی و اقتصادی آموزش های مدنی از طریق آموزش برنامه هایی که بر نقش شهروندان در یک جامعه متنوع و تکثر گرا و دموکراتیک متمرکز است .

حسن جوان = سرپرست روابط عمومي اداره تبليغات اسلامي آمل ارديبهشت 1392