وقتی اندیشه ثبت تصویر دنیای بیرون را به قبل از میلاد نسبت دادند... وقتی بیان ارسطو از امکان تثبیت شکل ماه و خورشید را که از روزنه ای دیده می شود نقل کرد... وقتی ابن هیثم دانشمند مسلمان در قرن یازدهم میلادی(ششم هجری) شرحی بر چگونگی کار عدسی ها و اتاق تاریک نوشت و قرن ها بعد لئوناردوداوینچی به جزئیات آن پرداخت... وقتی افسر ارتش فرانسه به نام ژوزف تیسفورنی یپس در سال 1836 میلادی (1215 شمسی) موفق به ثبت اولین عکس در جهان شد... وقتی در سال 1839 میلادی (1218 شمسی) _ یعنی سه سال یعد_ نخستین دستگاه عکاسی به درخواست محمدشاه قاجار وارد دربار ایران گردید.
نود سال طول کشید تا زنده یاد ابوالقاسم مشرقی در سال 1307 شمسی (1928 میلادی) به عنوان نخستین عکاس در آمل شروع به کار نماید. ابوالقاسم مشرقی در سال 1268 در شهر مشهد به دنیا آمد و دوران تحصیلات ابتدایی را در همان شهر به پایان برد. او در حدود سال 1290 پس از طی دوران شاگردی و آموزش عکاسی با حمایت پدرش مرحوم محمدباقر مشرقی دوربینی تهیه و به کار عکاسی از دانش آموزان مدارس و ادارات شهر مشهد مشغول شد.
وی در سال 1298 با دوربینش وارد شهر بابل(در آن زمان بارفروش) زمان شد و چند سالی در این شهر ماند اما چون در بابل عکاسی دیگری هم فعالیت می کرد در سال 1307 به شهر آمل رحل اقامت گزید و در خیابان بین پل
معلق و دوازده چشمه (حدود پاساژ ثقفی فعلی) در حیاطی استیجاری و در محیطی روباز (به علت نبود جریان برق برای روشنایی) آغاز به کار کرد.
دوربین مرحوم مشرقی از جنس چوب با ابعاد 75 × 50 سانتی متر با لنزی در جلوی آن و سه پایه ای چوبی بود. داخل جعبه اصلی دوربین مکانی برای کاغذ عکاسی و دو کاسه مستطیل شکل برای نگهداری از داروی ظهور و چاپ وجود داشت که کلیه عملیات عکسبرداری و ظهور و چاپ بیش از ده دقیقه به طول نمی انجامید. ضمناً نامبرده همزمان به کار مهرسازی هم اشتغال داشت که به علت کثرت اشتغال مرحوم حاج فضل اله حسنی را جهت کمک به شاگردی پذیرفت.
(مشرقی در آمل ازدواج کرد و تا پایان عمرش به سال 1348 در آنجا ساکن بود. مقبره ایشان در بهشت امام زاده عبداله آمل واقع است.)
امکانات و مکان عکاسی مرحوم مشرقی تا سال 1352 در اختیار شاگردش مرحوم حاج قضل اله حسنی قرارداشت که ایشان در سال1353 آن مکان را تخلیه و در روبروی ژاندارمری سابق عکاسی «پردیس» را افتتاح نموند.
پس از رایج شدن شبکه های برق در آمل (به صورت زمانبندی شده) اولین عکاسی موسوم به برقی حدود سال 1335 با نام «رکس» به مدیریت زنده یاد علی محمد زرشناس در خیابان فرهنگ آمل افتتاح شد که چند سال بعد با نام عکاسی «تهران» در همان خیابان به فعالیتش ادامه داد.
حدود سال 1339 آقای حاج حبیب اله افضلی که در سال های 38-37 در تهران دوره عکاسی را گذرانده بود عکاسی «افضلی» را در خیابان امام رضا(ع) تاسیس کرد. او برای رونق کار عکاسی آقای جلال یوسف مصری اهل دماوند را به عنوان فرد خبره و همکار به آمل آورد.
ناصر کاشی معروف به ناصر خندان اهل تهران و امیر نادری ( کارگردان معروف سینمای ایران) نیز از کسانی بودند که با آقای افضلی همکاری نمودند. نادری در بیان خاطراتش از این همکاری در آمل یاد می کند.
متعاقب آن فرامرز زرشناس عکاسی «ساکو» را در خیابان فرهنگ و حسن پاکزاد عکاسی «دریا» را جنب کوچه بنیاد شهید فعلی حدود سال 44-43 دایر نمودند. حاج محمدرضا امیدوار نیز در سال 1347 عکاسی «کاخ» را روبروی پل معلق و حاج حسن سالاریان که با افضلی هم همکاری داشت مستقلاً در سال 1348 عکاسی «ایران» را در خیابان امام رضا تاسیس نمودند.
دیگر نام هایی که به عنوان کارکنان مهاجر در تاریخ عکاسی این شهربه چشم می خورند عبارتند از : یروان ارمنی؛ محسن یوسفی؛ حسن طوسی، حسن اجابتی و حسین کاویانپور.
در تاریخ عکاسی آمل حضور رسمی خانم ها از سال 1367 با افتتاح عکاسی «الزهرا» به مدیریت خانم زهرا سلطان پرست به ثبت رسیده است. خانم عین آبادی با عکاسی «حجاب» و خانم ها محسنی و سکوتی با عکاسی «تصویران» از پیشگامان و فعالان این عرصه هستند. در این میان خانم روزا محمودی _ مدرس عکاسی _ اولین بانوی موسس آتلیه عکس با نام «برگ» در سال 1371 هستند.
اکنون بعد از گذشت 83 سال از تاسیس اولین عکاسی در آمل، قریب به 200 عکاسی رسمی در آن فعال هستند. و علاقمندان و فارغ التحصیلان ودانشجویان و دانش آموزان و هنرجویان بسیاری نیز در این شاخه از هنر فعالیت دارند.
بدون تردید مطالب فوق دارای کاستی هایی است که ضمن پوزش از همگان در انتظار رهنمودهای پیشکسوتان و هنرمندان گرامی هستم.
ما نمانیم و عکس ما ماند کار دنیا همیشه برعکس است.
آمل - حسن غفوری