جنگِ امنیّتى و نفوذ و ابزار موثر شعر

ما در جنگِ نرمیم؛ در جنگِ سیاسى هستیم، در جنگِ فرهنگى هستیم، در جنگِ امنیّتى و نفوذى هستیم؛ فکرها و اراده‌ها دارند با هم مى‌جنگند. امروز ما خیلى احتیاج داریم به ابزارهاى مؤثّر و تأثیرگذار؛ یک بخش عمده‌ى این ابزارها، به نظر من شعر است.

به گزارش خبرگزاری تسنیم،  بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار شاعران در شب ولادت کریم اهل‌بیت امام حسن مجتبى(ع) امسال نیز مانند سالهاى گذشته در فضایى صمیمانه برگزار شد. حضرت آیت‌الله خامنه‌اى در این دیدار، شاعران را سرمایه‌ها و ذخایر ارزشمند کشور خواندند و با تأکید بر لزوم «زنده، به‌هنگام و موضع‌دار بودن شعر درخصوص مسائل اصلى و نیازهاى کشور»، خاطرنشان کردند: امروز جنگ دیگرى از نوع جنگ نرم و مبارزه‌اى سیاسى و فرهنگى در جریان است و در این مصاف، شعر باید به‌عنوان ابزارى مؤثر به مسؤولیت خود عمل کند. رهبر معظم انقلاب در این دیدار نکاتى درمورد هنر و به‌خصوص شعر بیان داشتند که متن حاضر به اختصار سعى در بیان مهم‌ترین محورهاى آن خواهد داشت. علاوه بر آن تلاش خواهد شد که یک محور از بیانات معظم له مورد تحلیل قرار گیرد. دیدارهاى نیمه ماه مبارک رمضان رهبر معظم انقلاب اسلامى با شاعران بیش از سه دهه است که درحال انجام است. در این دیدارها رهبر معظم انقلاب هم گزیده‌اى از شعرهاى شاعران را از زبان خود آن‌ها مى‌شنوند و هم نکات و توصیه‌هایى در مورد شعر به این جمع منتخب از میان شاعران فراوان کشور ارائه مى‌کنند. متن حاضر در دو بخش ابتدا به مهم‌ترین توصیه‌هاى رهبر معظم انقلاب به شاعران و سپس به تحلیلى از یک محور اصلى از سخنان معظم‌له‌ می‌پردازد:

*    بخش اول: مهم‌ترین توصیه‌هاى رهبر معظم انقلاب در این دیدار
1.     تجلیل از پیشرفت هر ساله شعر کشور

2.     تجلیل از مرحوم حمید سبزوارى و بیان ویژگى‌هاى او
3.     توجه دادن به‌ سرود به‌عنوان نوعى از شعر بسیار پرتأثیر

4.     شاعر سرمایه کشور است و سرمایه و ذخیره باید در موقع نیاز به کار کشور بیاید.
5.     توجه به شعرهایى که با مضامین روزکشور گفته مى‌شود.

6.     در زمینه‌ى خیانتهاى آمریکا. در همین قضیّه‌ى برجام، آمریکایى‌ها کم خیانت نکردند که این‌ها باید گفته بشود؛ و این فقط کار سیاسیّون نیست که سیاسیّون بگویند؛ بهتر از کار سیاسیّون این است که هنرمندها این‌ها را بیان کنند.
7.     از فلان هنرمند بى‌اعتقاد ولنگارى که نسبت به مفاهیم انقلاب‌ اسلامى و نسبت به اسلام یک‌ذرّه از خودش گرایش در طول این 38سال نشان نداده است، تجلیل مى‌شود امّا از یک هنرمندى که همه‌ى عمرش را در این‌راه گذاشته، اصلاً هیچ تجلیلى نمی‌شود، هیچ احترامى نمی‌شود، اعتنائى به او نمی‌شود؛ این خیلى روش غلطى است. مسؤولین باید توجه کنند.

8.     توصیه‌هایى در مورد شعرهایى که بین مردم کاربرد زیادى دارد؛ ازجمله نوحه و شعرهاى مرثیه.
9.     ما در جنگِ نرمیم؛ در جنگِ سیاسى هستیم، در جنگِ فرهنگى هستیم، در جنگِ امنیّتى و نفوذى هستیم.

10.     من اعتقادم این است که در زمینه‌ى شعر، کارهاى نکرده زیاد است؛ یکى‌اش مسأله‌ى‌ترجمه است.
11.     شعر را باید ارتقا بخشید؛ تشخیص ارتقاى شعر هم با صاحب‌نظران شعرى است.

12.     دستگاه‌هاى دولتى هم اگر مى‌خواهند کارى بکنند باید به مجموعه‌هاى خودجوش مردمى و توانمند کمک کنند، این‌ها را تقویت کنند، تجهیز کنند تا این‌ها بتوانند کار خودشان را انجام بدهند.
13.     توصیه‌هایى راجع به شعرهاى آئینى.

*    بخش دوم: کشورى که درگیرجنگ فرهنگى و نرم است، نیازمند تلاش هنرمندان، شاعران و اهل فکر است
آنچه رهبر معظم انقلاب در این دیدار بیان داشتند، حاوى مطالب مهم و قابل توجهى است که خصوصا مسؤولان فرهنگى کشور باید به آن توجه کنند و نقاط ضعف و کاستى کار خویش را دریابند و براى بهبود عملکرد و رفع اشکالات تلاش کنند. اما در میان این نکات، تأکید رهبر معظم انقلاب بر این‌که کشور درگیر جنگ فرهنگى و جنگ نرم است و دشمن در تلاش براى نفوذ در عرصه‌هاى مختلف فکرى و فرهنگى کشور است و تأکید چند‌باره ایشان بر این‌که اکنون در حال مبارزه‌اى جدى در عرصه فرهنگى هستیم، باید مورد توجه خاص قرار گیرد.

رهبر معظم انقلاب در این دیدار هم قبل از سخنرانى و هم در اثناى سخنرانى به‌صراحت و روشنى تأکید کردند که ایشان خود را در حال یک جنگ فرهنگى مى‌دانند و حتى تأکید کردند که ما شمشیرمان را کشیده‌ایم و در حال جنگ و مبارزه هستیم؛ اما این جنگ و مبارزه از سنخ مبارزه فرهنگى و جنگى از سنخ جنگ نرم است. این جنگ، جنگى علیه نفوذ دشمن و علیه تلاش‌هاى نرم آن‌ها براى براندازى نظام اسلامى و صدمه به اسلام است.
حال که کشور در حال چنین جنگى است که رهبرى معظم آن به‌صراحت بیان مى‌دارد که شمشیر کشیده شده و از جوانب مختلف در حال مبارزه هستیم، افسران و سرداران این جنگ چه کسانى باید باشند. آیا جز اهل هنر و فکر انقلاب اسلامى توقع از شخص دیگرى مى‌رود که در این حیطه نقش افسرى و سردارى را بر عهده بگیرد و در این میدان مبارزه وارد شود و از آرمان‌ها و اهداف خویش دفاع کند.

شاید از همین جهت است که رهبر معظم انقلاب هنرمندان را به نحو کلى و شاعران را به‌صورت مخصوص مورد خطاب قرار دادند و متذکر شدند که «عزیزان من! شاعر، سرمایه‌ى کشور است؛ جزو فاخرترین و عزیزترین سرمایه‌هاى هر کشورى شاعر است؛ البتّه همه‌ى هنرمندها سرمایه‌اند منتها شاعر یک خصوصیّاتى دارد و شعر در بین انواع واقسام هنرها یک خصوصیّتى دارد و این خصوصیّات موجب مى‌شود که ارزش شاعر در جامعه بالا برود؛ سرمایه است و ذخیره است. خب، این سرمایه باید در بزنگاه‌ها مورد استفاده‌ى کشور قرار بگیرد؛ این یک استنتاج خیلى روشن و طبیعى است دیگر: آنجایى که کشور -چه در زمینه‌ى مسائل فرهنگى‌اش، چه در زمینه‌ى مسائل سیاسى‌اش، چه در زمینه‌ى مسائل اجتماعى‌اش، چه در زمینه‌ى ارتباطات مردمى و پیوندهاى اجتماعى‌اش، چه در زمینه‌ى مواجهه‌ى دشمنان خارجى‌اش- احتیاج به یک کمکى دارد، خب این ذخیره مثل همان ذخیره‌ى صندوق توسعه‌ى ملّى که ما اینجا ذخیره مى‌کنیم از پول نفت براى این‌که یک جایى، یک وقتى به درد کشور بخورد و در آنجا استفاده بشود باید به درد بخورد. بنابراین اگر چنان‌چه ما شعرى داشته باشیم که نسبت به مسائل جارى کشور هیچ موضعى نداشته باشد، این شعر به کار نیاز کشور نمى‌آید؛ باید موضع داشته باشد.»
سرمایه‌هاى فرهنگى و فکرى نظام اسلامى و جامعه اسلامى باید در موقع نیاز و در هنگامى که ضرورت به آن‌ها وجود دارند به کار این‌جامعه بیایند و نقش اصلى خود را ایفا کنند. بر همین اساس بود که رهبر معظم انقلاب به‌صراحت بیان داشتند: «یکى از آقایان، یک شعرى خواندند که مضمونش این بود که اگر شمشیر بکشید، سینه‌هایى که بیایند در جلوى شما بِایستند و در مقابل دشمنان شما سینه سپر کنند زیاد است، من گفتم من شمشیر را کشیدم، مشغولیم، ما از چپ و راست داریم مى‌زنیم؛ این‌جورى نیست؛ منتها نوع شمشیرِ امروز و نوع میدانِ امروز با نوع میدانِ آن سالهاى اوّل تفاوت دارد؛ ما در جنگِ نرمیم؛ در جنگِ سیاسى هستیم، در جنگِ فرهنگى هستیم، در جنگِ امنیّتى و نفوذى هستیم؛ فکرها و اراده‌ها دارند با هم مى‌جنگند. امروز ما خیلى احتیاج داریم به ابزارهاى مؤثّر و تأثیرگذار؛ یک بخش عمده‌ى این ابزارها، به نظر من شعر است که بایستى مورد توجّه شماها قرار بگیرد.»

متاسفانه شرایط کنونى کشور به‌گونه‌اى است که گاه از سوى مسؤولین امر کوتاهى مى‌شود و حتى چنان‌که رهبر معظم انقلاب متذکر شدند، از افرادى که نباید، تجلیل مى‌شود واز افرادى که باید، تجلیل نمى‌شود، اما این کوتاهى و اشتباه و خطاى برخى از مسؤولان نباید مانع انجام وظیفه همه دلسوزان انقلاب به وظایف خود در عرصه‌هاى مختلف شود. جهاد در این مسیر و مبارزه با دشمنى که فکر و فرهنگ این کشور را هدف گرفته است، بر همه آن‌ها که توان چنین جهادى را دارند واجب است، حتى اگر برخى از مسؤولان کوته‌فکرى کنند و نداى رهبر معظم انقلاب را درنیابند. شاید از همین جهت است که رهبر معظم انقلاب بر مسأله دفاع شعرا از انقلاب و وظایف آن‌ها در این‌زمینه تأکید کردند و حتى از آن‌ها خواستند که در بیان خیانت‌هاى آمریکا در برجام و دیگر موارد، حضور جدى داشته باشند.

خلاصه این مطلب به این بیان قابل ذکر است که کشور اسلامى درگیر جنگى دیگر است. اگر شاعران و سرود‌سرایان ایران اسلامى در جنگ تحمیلى و دفاع مقدس 8 ساله به وظیفه خود به‌خوبى عمل کردند و با شعر و هنر خود بر بصیرت و شور جبهه‌هاى نبرد حق علیه باطل افزودند، اکنون نیز در این جنگ فرهنگى نابرابر و این شبیخون فرهنگى دشمن و در این جنگ نرمى که بر ما تحمیل شده است و این نفوذ همه‌جانبه‌اى که متاسفانه برخى از آن غافل هستند و یا زمینه آن‌را فراهم مى‌کنند نیز شاعران و هنرمندان وظیفه‌اى دارند.